Vẹo cột sống là tình trạng biến dạng cột sống sang bên, có thể xảy ra do bẩm sinh, chấn thương, bệnh lý thần kinh cơ... ThS.BS Đàng Quốc Duận, khoa Phẫu thuật Cột sống, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết tình trạng này gặp ở 2-4% trẻ em, đặc biệt ở tuổi dậy thì, chủ yếu do thói quen sinh hoạt như ngồi học không đúng tư thế, mang cặp sách quá nặng... Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng cong vẹo có thể tiến triển nghiêm trọng hơn trong giai đoạn tăng trưởng của trẻ.

Theo bác sĩ Duận, phần lớn trường hợp cong vẹo cột sống ở trẻ em đều không cần phẫu thuật. Người bệnh thường được điều trị bảo tồn bằng cách dùng thuốc giảm đau làm giảm triệu chứng, kết hợp tập vật lý trị liệu cải thiện chức năng cột sống, đeo đai nẹp để giữ lưng thẳng, cột sống ở vị trí trung tính và hỗ trợ bảo vệ thắt lưng.

Phẫu thuật được chỉ định khi người bệnh không đáp ứng tất cả hướng điều trị nội khoa hoặc bệnh có chuyển biến nặng, cong vẹo cột sống hơn 40 độ. Bác sĩ loại bỏ các thành phần xương, đĩa đệm, dây chằng... bị hư tổn do cột sống cong vẹo gây chèn ép, sau đó nắn chỉnh lại cột sống về gần nhất có thể với đường cong sinh lý tự nhiên và cố định lại bằng móc, vít, thanh nẹp...

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, một ca phẫu thuật thường hơn 3 giờ với sự hỗ trợ của các máy móc như dao cắt xương siêu âm không gây tổn thương mô mềm và các cấu trúc thần kinh, C-Arm chụp X-quang liên tục trong lúc mổ để các vít, thanh nẹp cố định cột sống được đặt đúng vị trí; máy theo dõi chức năng tủy sống đảm bảo người bệnh không bị biến chứng thần kinh... Người bệnh có thể xuất viện sau 3-7 ngày. Tùy tốc độ liền xương, trẻ có thể chơi các môn thể thao nhẹ nhàng như bơi lội, đi bộ sau 3-6 tháng phẫu thuật, vận động mạnh sau 6-12 tháng.

Bác sĩ Duận lưu ý dù người bệnh điều trị bằng phương pháp nào, cong vẹo cột sống đều có thể tái phát. Do đó, cần duy trì thói quen sinh hoạt tốt như tập thể dục thường xuyên, đúng cách để tăng cường sức mạnh cho cơ lưng, cơ bụng, duy trì tư thế đúng khi ngồi, đi, đứng, nằm... Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý để tránh gây áp lực cho cột sống. Chế độ ăn uống cần đảm bảo đủ dinh dưỡng, nhất là thực phẩm giàu vitamin D và canxi để tăng mật độ xương.

Cong vẹo cột sống ở thanh thiếu niên thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng cụ thể và ngày càng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Khi góc vẹo càng lớn, phẫu thuật càng phức tạp, nguy cơ biến chứng liệt cũng tăng cao. Do đó, phụ huynh cần tầm soát định kỳ cho trẻ, nếu tiền căn gia đình bị cong vẹo cột sống cần tầm soát sớm hơn.

Trong sinh hoạt hàng ngày, nên chú ý quan sát dáng trẻ khi bước đi, độ cân bằng của hai bên vai, vùng cột sống ngực và cột sống thắt lưng khi cúi người về phía trước... Trường hợp đã được chẩn đoán mắc bệnh cần theo dõi sát để kịp thời điều chỉnh phác đồ điều trị, tránh tiến triển nặng.

Phi Hồng