Trong một bài phân tích trên trang Scientific Triathlon, HLV ba môn phối hợp Mikael Eriksson đưa ra các phép tính, cho thấy gió ngược với tốc độ khoảng 10-15km/h có thể khiến runner chạy chậm hơn từ vài giây đến hơn chục giây/km.
Gió ngược khiến runner nhanh mất sức hơn. Ảnh: Freepik
Ở cự ly 42km, mức hao hụt này dễ cộng dồn thành vài phút so với mục tiêu, ngay cả khi chiến thuật phân bổ sức không sai. Vì vậy, tại các giải chạy ven biển hoặc có đoạn qua cầu lớn, thành tích thường biến động giữa các năm, thể hiện mức độ phụ thuộc và hướng và cường độ gió.
Trái với gió ngược, gió xuôi giúp runner tiết kiệm sức lực hơn vì làm giảm lực cản trong không khí mà cơ thể phải đối mặt. Khi luồng gió thổi cùng chiều chuyển động, lực cản không khí giảm, khiến công suất cần bỏ ra để duy trì tốc độ giảm theo.
Nghiên cứu đăng trên Journal of Applied Physiology năm 2024 ghi nhận rằng khi chạy trong điều kiện gió ngược 15 m/s, lực cản tác động lên cơ thể vào khoảng 50 N. Ngược lại, với gió xuôi cùng cường độ, lực đo được là -55 N. Nói cách khác, thay vì bị cản lại, cơ thể nhận một lực đẩy theo hướng tiến lên, có thể hiểu đơn giản là gió đang hỗ trợ chuyển động của runner.
Tuy nhiên, lợi thế này chỉ rõ rệt khi runner được hưởng gió xuôi ổn định trên một đoạn dài. Nếu đã mất nhiều thời gian chạy ngược gió, đoạn gió xuôi phía sau thường không đủ bù lại, bởi lợi ích của gió xuôi ít hơn mức bất lợi do gió ngược cùng cường độ mang lại.
Ví dụ, khi chạy với pace khoảng 3:45, gió xuôi 16km/h có thể giúp runner nhanh hơn khoảng 4 giây mỗi km. Ngược lại, nếu gặp gió ngược cùng cường độ, pace có thể chậm lại khoảng 7-8 giây mỗi km, theo nghiên cứu "Gió thuận - gió ngược ảnh hưởng thế nào đến chuyển động của runner" của nhà tâm lý học thể thao C. T. M Davies.
Ở Việt Nam, VnExpress Marathon Hải Phòng là một trong những giải hưởng lợi rõ rệt từ gió. Runner của cự ly full marathon sẽ chạy khoảng 26 km trên đường Phạm Văn Đồng từ trung tâm thành phố về Đồ Sơn. Cuối tháng 12, gió mùa từ hướng Bắc thổi về sẽ tiếp sức từ sau lưng, đẩy runner chạy nhanh hơn. Đây là một trong những lý do khiến cung đường Hải Phòng được hàng nghìn runner lựa chọn để đặt mục tiêu phá kỷ lục.
Không chỉ gió ngược hay gió xuôi, gió ngang cũng tạo ra tác động đáng kể. Khi gió thổi từ bên cạnh, thân trên dễ bị kéo lệch, runner phải liên tục chỉnh trục cơ thể. Việc này làm rối nhịp vung tay và khiến các nhóm cơ đóng vai trò giữ ổn định như vai, lưng, hông hoạt động nhiều hơn bình thường.
Một bộ quần áo gọn, ôm cơ thể giúp giảm diện tích cản gió. Ảnh: Freepik
Dù không thể kiểm soát, runner có thể hạn chế ảnh hưởng của gió bằng chiến thuật phù hợp. Với đoạn gió ngược kéo dài, lựa chọn an toàn là bám theo mức nỗ lực dự tính cho toàn race, dựa vào nhịp tim hoặc cảm nhận chủ quan, chấp nhận pace chậm lại để giữ sức cho nửa sau. Khi vào đoạn gió xuôi hoặc đường kín gió, runner có thể tăng nhịp chân để bù phần thời gian đã mất.
"Núp gió" trong nhóm chạy cũng là giải pháp thường được VĐV chuyên nghiệp sử dụng, hiện cũng dần phổ biến trong giới phong trào. Chạy ngay phía sau VĐV khác giúp giảm lực cản và tiết kiệm năng lượng cho những đoạn quyết định.
Nhưng khi gió thổi ngang, việc bám sau lưng thường không đủ, runner cần đứng hơi lệch về phía khuất gió của người bên cạnh. Cụ thể, nếu gió thổi từ bên phải, runner nên di chuyển sang bên trái của người phía trước để nằm trong vùng gió bị chắn. Tương tự, nếu gió thổi từ bên trái thì nên lệch sang bên phải.
Trang phục và tư thế chạy cũng hỗ trợ phần nào. Quần áo gọn, ôm cơ thể và hạn chế chi tiết phồng giúp giảm diện tích cản gió. Tư thế hơi ngả trước, vai thả lỏng, tay vung gọn gần thân người giúp runner ổn định hơn khi gió mạnh.
Đánh giá hướng gió là một trong những kỹ năng hữu ích. Runner nên theo dõi dự báo thời tiết, đặc biệt tốc độ và hướng gió ở gần giờ xuất phát, để điều chỉnh chiến lược hợp lý. Nếu dự báo gió mạnh trên phần lớn cung đường, runner có thể điều chỉnh mục tiêu, tránh đặt kỳ vọng quá cao vào ngày thời tiết không ủng hộ.
Hải Long