Trả lời:

Cột sống được tạo thành từ nhiều đốt sống xếp chồng lên nhau như những viên gạch. Khi bị ngã mạnh, nhất là khi ngã ngồi dập mông xuống đất, lực chấn động dồn thẳng từ vùng chậu truyền lên cột sống có thể khiến thân đốt sống bị nứt, lún xuống gọi là xẹp đốt sống. Người bị loãng xương như bác có xương xốp, mềm theo thời gian, các đốt sống không còn đủ cứng để hỗ trợ cột sống nên có nguy cơ xẹp đốt sống cao hơn.

Sau tai nạn xẹp đốt sống, người bệnh thường bị giảm chiều cao, đau lưng đột ngột, độ đau tăng khi đứng hoặc đi bộ, giảm khi nằm nghỉ, khả năng di động cột sống bị hạn chế. Chẩn đoán bệnh được thực hiện thông qua chụp X-quang cho thấy chiều cao thân đốt sống giảm, chụp cắt lớp CT ghi nhận mức độ lún, xẹp hoặc mảnh rời. Chụp cộng hưởng từ MRI có thể thấy rõ mức độ tổn thương, phù tủy xương, chèn ép ống sống, tủy sống, rễ thần kinh hoặc các tổn thương khác như đứt dây chằng, thoát vị đĩa đệm...

Trường hợp xẹp đốt sống nhẹ, đốt sống còn vững, bác có thể được điều trị bảo tồn bằng cách nằm bất động trên giường, mang áo nẹp cột sống, dùng thuốc giảm đau, chống viêm không steroid, thuốc giãn cơ, thuốc chống loãng xương, thuốc ức chế hủy cốt bào... Tuy nhiên, biện pháp này có thể làm cho xẹp đốt sống trở nên nặng hơn do làm mất xương tiến triển, gây yếu cơ, phát sinh các biến chứng do nằm lâu, nhất là ở người già như loét do tì đè, viêm phổi ứ đọng, thuyên tắc mạch...

Trường hợp xẹp đốt sống vừa đến nặng, đốt sống đã mất vững, bác sĩ chỉ định bơm xi măng sinh học sớm. Bác sĩ sử dụng kim nhỏ chọc qua da vào trong thân đốt sống bị xẹp để bơm vào loại xi măng tương thích sinh học, cứng lại rất nhanh giúp ổn định đốt sống, ngăn xẹp thêm. Thủ thuật ít xâm lấn, giảm đau rõ rệt vì ổ gãy được cố định, bác có thể tập lăn trở, ngồi tại giường, đứng lên và đi lại ngay trong ngày.

Kỹ thuật bơm xi măng hiện nay có sự hỗ trợ của rất nhiều công nghệ như cánh tay robot màn hình huỳnh quang tăng sáng (C-arm), giúp định hình vị trí trong mổ rất an toàn. Bác bị xẹp đốt sống không nên chần chừ, trì hoãn bơm xi măng sinh học nếu đã được chỉ định. Phẫu thuật càng sớm cho hiệu quả điều trị và phục hồi tốt hơn. Để lâu, đốt sống xẹp biến dạng, bơm xi măng không còn tác dụng giảm đau, thậm chí gây đau thêm, có nguy cơ biến chứng rò xi măng, chèn ép thần kinh.

Để phòng ngừa xẹp đốt sống, mọi người cần giữ xương chắc khỏe bằng chế độ ăn uống, tập luyện và lối sống lành mạnh, không hút thuốc lá, uống rượu bia và lạm dụng thuốc chứa corticoid kéo dài.

Người lớn tuổi nên khám tầm soát loãng xương, nhất là phụ nữ sau mãn kinh, để kịp thời phát hiện bệnh và điều trị. Nên đề phòng té ngã, không mang vác vật quá nặng, không cúi gập người quá mức. Người loãng xương nặng cũng nên lưu ý khi ho và hắt hơi vì cũng có thể gây xẹp đốt sống.

ThS.BS Nguyễn Bá Ba
Khoa Chấn thương chỉnh hình
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội