Tôi là một phụ huynh đang có con học lớp 6. Mới đây, trong câu chuyện với một đồng nghiệp tại cơ quan, tôi nghe chị kể rằng con của chị - đang là học sinh lớp 10 tại một trường công lập – vừa trải qua những tiết học Tiếng Anh với giáo viên bản ngữ người Mỹ.
Nghe qua tưởng như một điều đáng mừng, bởi không phải học sinh trường công nào cũng có cơ hội tiếp xúc với giáo viên nước ngoài. Thế nhưng, điều khiến chị lo lắng chính là việc gần như cả lớp đều chung một cảm nhận: các em không hiểu thầy nói gì bởi tốc độ quá nhanh như cách người bản xứ thường giao tiếp. Vậy là cả lớp chỉ biết ngồi im, ánh mắt đầy bối rối và ngượng ngùng.
Tình huống ấy thực ra không hề xa lạ. Trên thực tế, nhiều học sinh Việt Nam dù học Tiếng Anh suốt 7–10 năm ở bậc phổ thông, nhưng khi đối diện với người nước ngoài lại không thể nghe hay phản ứng kịp. Điều này khiến nhiều phụ huynh đặt câu hỏi: do khả năng của con yếu, hay cách dạy – cách học trong nhà trường chưa thực sự hiệu quả?
Vấn đề sâu xa hơn nằm ở chỗ chương trình Tiếng Anh trong trường phổ thông hiện nay vẫn nặng về ngữ pháp, thi cử và bài vở, trong khi kỹ năng giao tiếp thực chất lại bị bỏ ngỏ. Học sinh quen với việc nghe giáo viên Việt Nam nói tiếng Anh chậm, rõ, đôi khi pha âm tiếng Việt. Khi gặp người bản ngữ nói đúng tốc độ tự nhiên, các em không kịp bắt âm và cảm thấy mình như "vịt nghe sấm", người mới học.
>> Tốn trăm triệu đồng 'săn' IELTS 7.0 nhưng đi làm chẳng dùng tiếng Anh
Việc không hiểu bài giảng của giáo viên Mỹ không phải lỗi của học sinh. Đây là hệ quả của nhiều năm học Tiếng Anh theo cách thiên về lý thuyết. Học sinh học để làm bài kiểm tra, chứ không phải để giao tiếp thật. Học để đạt điểm cao, nhưng không có môi trường thực hành để biến kiến thức thành kỹ năng. Tâm lý sợ sai, sợ phát âm không chuẩn, sợ bị bạn bè chê cười càng khiến các em dè dặt và không dám nói chuyện. Một tiết học với giáo viên bản ngữ, thay vì là cơ hội thực hành, lại trở thành nỗi lo vì các em lại không biết phải phản ứng thế nào trước những câu hỏi và tốc độ nói quá nhanh của thầy cô?
Tuy nhiên, từ góc nhìn của một phụ huynh, tôi cho rằng đây không phải là vấn đề không thể giải quyết. Ngược lại, việc học sinh "không hiểu gì" lại là tín hiệu quan trọng giúp chúng ta nhìn rõ những hạn chế trong quá trình học Tiếng Anh của con và tìm giải pháp để cải thiện. Học với giáo viên bản ngữ là một cơ hội quý giá, và điều cần thiết là giúp các em có nền tảng tốt hơn để tự tin bước vào những tiết học như vậy.
Giải pháp đầu tiên chính là xây dựng lại kỹ năng nghe của học sinh một cách phù hợp với trình độ hiện tại của các em. Thay vì cố gắng nghe những nội dung quá khó, học sinh cần bắt đầu từ các tài liệu đơn giản, tốc độ chậm, sau đó mới dần tăng độ khó. Khi nghe đều đặn hằng ngày, ít nhất 15 đến 20 phút, tai nghe của các em sẽ quen hơn với ngữ âm tiếng Anh, từ đó không bị "ngợp" khi nghe người bản ngữ nói thật.
Một giải pháp quan trọng khác là rèn luyện phản xạ nói. Nhiều học sinh Việt Nam học rất nhiều nhưng lại không dám nói, hoặc chỉ nói khi được yêu cầu. Các em cần tập nói từng câu ngắn, tự nhiên, thậm chí có thể luyện nói một mình trước gương để tăng sự tự tin. Khi đã không còn sợ sai, học sinh sẽ chủ động hơn khi thầy đặt câu hỏi hay yêu cầu thảo luận. Chính sự mạnh dạn ấy mới là yếu tố quan trọng giúp các em cải thiện khả năng giao tiếp.
Không thể bỏ qua vai trò của gia đình trong việc hỗ trợ tinh thần và sự tự tin cho con. Phụ huynh cần động viên, giúp con hiểu rằng việc không nghe được ngay từ đầu là hoàn toàn bình thường. Ngôn ngữ là quá trình tích lũy lâu dài, không thể đòi hỏi kết quả tức thì. Khi các em không cảm thấy áp lực bị đánh giá, các em sẽ thoải mái hơn và sẵn sàng tiếp thu.
Cuối cùng, nhà trường nên hỗ trợ học sinh bằng cách tổ chức thêm những buổi học bổ trợ nghe – nói trước khi đưa các em vào lớp với giáo viên bản ngữ. Những tiết học này không cần quá nặng nội dung, mà chỉ cần giúp học sinh quen dần với tốc độ nói, âm điệu và cách diễn đạt của người bản ngữ. Đây là bước đệm cần thiết để bảo đảm rằng học sinh không bị "sốc ngôn ngữ" khi bước vào tiết học chính thức.
Câu chuyện của con đồng nghiệp tôi phản ánh một thực tế: học sinh Việt Nam không thiếu khả năng, mà thiếu môi trường và phương pháp phù hợp. Thay vì lo lắng hay thất vọng, chúng ta nên coi đây là cơ hội để thay đổi cách con học Tiếng Anh. Khi được tiếp cận đúng cách, được rèn luyện đều đặn và tự tin hơn trong giao tiếp, tôi tin rằng những buổi học với giáo viên Mỹ sẽ không còn là nỗi lo, mà trở thành động lực để các em khám phá ngôn ngữ toàn cầu này theo cách tự nhiên và hiệu quả nhất.
- Con tôi 'đội sổ' Tiếng Anh, bỗng đạt 9,5 điểm cuối kỳ
- Đóng 300.000 đồng học 'Tiếng Anh bản ngữ' của giáo viên Philippines
- 'Điểm IELTS là tiêu chí phụ trong xét tuyển đại học để tránh bất công'
- Tôi sốc vì nhiều học sinh của mình bị dưới 5 điểm Tiếng Anh tốt nghiệp THPT
- 'IELTS 7.0 nhưng thi Tiếng Anh tốt nghiệp THPT chỉ được 5 điểm'
- 'Tự hào con nói tiếng Anh giỏi hơn tiếng Việt'