Ý Nguyên (21 tuổi, ngụ Kiên Giang) có thể trạng thừa cân - béo phì. Gần đây, Nguyên thường xuyên đau đầu, uống thuốc giảm đau nhưng không cải thiện nhiều, đi khám tại bệnh viện địa phương được phát hiện tăng huyết áp. Chỉ số huyết áp tâm thu ghi nhận lên tới 170-180 mmHg và đáp ứng kém với nhiều loại thuốc hạ huyết áp, điều trị nhiều nơi nhưng không hết. Nghi ngờ Nguyên mắc một bệnh lý tiềm ẩn, bác sĩ khuyên lên bệnh viện tuyến trên thăm khám.

Ngày 20/12, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch - Lồng ngực, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết khi thăm khám, bác sĩ nhận thấy huyết áp hai tay Nguyên đều cao nhưng khác nhau nhiều. Huyết áp tay phải thấp hơn so với tay trái tới 40 mmHg. Kết quả chụp CT mạch máu toàn thân cho thấy bệnh nhân bị tắc động mạch dưới đòn bên phải, tắc động mạch thận bên trái. Bác sĩ kết luận Nguyên mắc bệnh viêm động mạch Takayasu hiếm gặp, với tỷ lệ mắc bệnh được báo cáo trên toàn thế giới chỉ từ 1-2 trường hợp trong một triệu người và thường gặp ở nữ giới (9 bệnh nhân nữ:1 bệnh nhân nam).

Các bác sĩ hội chẩn, dự tính phương án can thiệp ít xâm lấn để nong và đặt stent động mạch thận cho bệnh nhân. Tuy nhiên, kết quả siêu âm, chụp cắt lớp mạch máu (CTA), chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) cho thấy, đoạn tắc ở động mạch thận trái rất dài, từ vị trí xuất phát ở động mạch chủ tới trước chỗ vào rốn thận. Do vậy, bác sĩ nhận định không có cách nào để luồn dụng cụ vào và nong động mạch thận. May mắn, các nhánh mạch máu bàng hệ nuôi thận vẫn còn nên chức năng thận được bảo tồn dù thận trái teo nhỏ hơn bên phải. "Để tái thông mạch máu cứu quả thận đang teo dần, phương pháp tối ưu, duy nhất chính là phẫu thuật bắc cầu từ động mạch chủ sang động mạch thận", bác sĩ Dũng nhận định.

Theo bác sĩ Dũng, mục tiêu của ca phẫu thuật nhằm tái thông động mạch thận trái, tăng tưới máu, bảo tồn thận trái và ổn định huyết áp cho bệnh nhân. Các bác sĩ tiến hành bắc cầu nối từ động mạch chủ tới động mạch thận trái bằng tĩnh mạch hiển tự thân của người bệnh.

Sau hơn 4 giờ phẫu thuật, thận được phục hồi tưới máu, đảm nhận tốt chức năng thải độc. Bệnh nhân hồi phục nhanh, hết nhức đầu, tay trái cử động tốt, huyết áp về mức 120/60 mmHg với thuốc hạ huyết áp thông thường.

Phẫu thuật bắc cầu động mạch thận là phương pháp được chỉ định trong trường hợp đoạn động mạch đến thận bị tắc hoàn toàn và không thể tiến hành nong mạch đặt stent. Trong thủ thuật bắc cầu, bác sĩ sẽ ghép một mạch máu thay thế (được lấy từ chân người bệnh) vào động mạch thận để tạo một tuyến đường mới cho máu đến thận. Đôi khi, bác sĩ sẽ kết nối động mạch thận với một mạch máu từ nơi khác, chẳng hạn như gan hoặc lá lách. Mục tiêu của ca phẫu thuật là tái thông mạch máu, cứu sống tế bào thận và phục hồi chức năng thận, ngăn ngừa biến chứng suy thận, tăng huyết áp...

Bệnh Takayasu giai đoạn đầu thường không có triệu chứng hoặc các triệu chứng không đặc hiệu như sốt, mệt mỏi sụt cân và chán ăn. Một số trường hợp có các biểu hiện khác như tăng huyết áp, đau đầu, đau cách hồi chân. Nguyên nhân của bệnh chưa được biết rõ. Hầu hết bệnh nhân không tìm ra bệnh để điều trị cho đến khi xuất hiện các dấu hiệu tiến triển nặng như tăng huyết áp do hẹp động mạch thận, đau cách hồi chi dưới và yếu cơ chi trên do thiếu máu nuôi.

Do đó theo bác sĩ Dũng, ngay khi có dấu hiệu bất thường đầu tiên, người bệnh nên đến cơ sở y tế có đầy đủ hệ thống trang thiết bị hiện đại như hệ thống chụp cắt lớp vi tính toàn thân mạch máu để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

* Tên nhân vật trong bài đã được thay đổi

Thu Hà