ThS.BS Ân Tuấn Đạt, khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết hạ huyết áp sau ăn là tình trạng huyết áp tâm thu giảm ≥20 mmHg trong vòng 2 giờ sau khi bắt đầu bữa ăn. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ ai nhưng thường gặp hơn ở người huyết áp thấp, cao tuổi, rối loạn thần kinh tự động, tiểu đường lâu năm, Parkinson. Bác sĩ Đạt gợi ý các phương pháp phòng tránh và hạ huyết áp sau ăn cho người bệnh.

Chia nhỏ khẩu phần ăn

Thay vì ăn bữa lớn, hãy chia nhỏ bữa ăn thành hai phần cách nhau 1-2 giờ. Cách này giúp cơ thể tiêu hóa nhẹ nhàng hơn, giảm thay đổi đột ngột lưu lượng máu, duy trì huyết áp ổn định trong thời gian sau đó.

Giảm tinh bột tinh chế, tăng chất xơ và protein

Thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế như cơm trắng, bánh mì trắng, mì ống, bánh ngọt hoặc đồ uống có đường (nước ngọt, trà sữa, nước trái cây đóng chai) khiến đường huyết tăng nhanh, cơ thể tiết insulin và làm giãn mạch. Quá trình này có thể khiến huyết áp giảm rõ sau bữa ăn, nhất là người vốn có huyết áp thấp.

Ưu tiên tinh bột hấp thu chậm như gạo lứt, yến mạch, khoai lang, ngũ cốc nguyên hạt... đồng thời bổ sung rau xanh, đậu hũ, thịt nạc, cá hoặc trứng. Thực phẩm giàu chất xơ và protein giúp tiêu hóa chậm hơn, ổn định đường huyết, giảm nguy cơ tụt huyết áp sau ăn.

Duy trì đủ nước cả ngày

Thiếu nước khiến thể tích máu giảm, làm huyết áp hạ thêm. Mỗi người nên uống 1,5-2 lít nước mỗi ngày tùy thể trạng và mức vận động. Bổ sung nước khoáng chứa natri nhẹ hoặc dung dịch điện giải loãng theo bác sĩ khuyến nghị giúp duy trì cân bằng dịch. Trước bữa ăn, uống khoảng 200-300 ml nước hỗ trợ tăng thể tích máu tuần hoàn, duy trì huyết áp ổn định.

Tránh ăn trong môi trường quá nóng

Nhiệt độ cao khiến mạch máu giãn ra, làm huyết áp giảm thêm sau bữa ăn. Nên ăn ở nơi thoáng mát, có quạt nhẹ hoặc điều hòa để giữ nhiệt độ cơ thể ổn định và giảm nguy cơ hạ huyết áp.

Nghỉ ngơi nhẹ sau ăn

Sau bữa ăn, nên ngồi thư giãn hoặc nằm nghỉ nhẹ 15-20 phút, tránh vận động mạnh hay đứng lên đột ngột. Khoảng 30-60 phút sau ăn là thời điểm huyết áp dễ giảm nhất, nghỉ ngơi sẽ giảm tải cho hệ tuần hoàn, hạn chế cảm giác choáng, mệt hoặc buồn ngủ sau bữa ăn.

Tránh dùng thuốc hạ huyết áp hoặc lợi tiểu ngay trước bữa ăn

Người đang điều trị bệnh tim mạch uống thuốc hạ huyết áp hoặc lợi tiểu ngay trước bữa ăn có thể khiến huyết áp giảm thêm sau ăn. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh thời điểm dùng thuốc, thường là trước hoặc sau bữa ăn ít nhất 1-2 giờ.

Sử dụng trà và cà phê hợp lý

Một tách trà hoặc cà phê nhạt sau bữa ăn có thể giúp huyết áp tăng nhẹ, tỉnh táo hơn. Tuy nhiên, không nên lạm dụng, đặc biệt là người nhạy cảm với caffeine, rối loạn nhịp tim hoặc có vấn đề về giấc ngủ.

Nếu các triệu chứng mệt mỏi, choáng, buồn ngủ sau ăn xuất hiện thường xuyên hoặc có xu hướng nặng dần, người bệnh nên đến bệnh viện khám. Người bệnh đo huyết áp trước và 30-60 phút sau bữa ăn, thực hiện trong vài ngày liên tiếp giúp bác sĩ có thêm dữ liệu để điều chỉnh chế độ ăn, thời điểm dùng thuốc hoặc tư vấn lối sống phù hợp. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây mệt sau ăn như thiếu máu, rối loạn nội tiết hoặc rối loạn thần kinh tự động nhằm đưa ra hướng điều trị thích hợp.

Ly Nguyễn