Trả lời

Zona thần kinh là bệnh lý nhiễm trùng do virus varicella zoster gây ra. Virus này cũng là tác nhân gây thủy đậu. Sau khi người bệnh khỏi thủy đậu, virus vẫn tồn tại trong các hạch thần kinh, có thể tái hoạt động, gây phát ban zona.

Bệnh thường khởi phát bằng cảm giác đau rát, ngứa, tê bì, tăng cảm giác đau ở một vùng da nhất định. Vài ngày sau xuất hiện mụn nước mọc thành chùm, phân bố dọc theo đường đi của dây thần kinh thường xuất hiện một bên cơ thể. Tổn thương da thường kéo dài khoảng 2-4 tuần.

Đau thần kinh sau zona là biến chứng thường gặp ở người mắc bệnh. Cơn đau xuất hiện sau khi các nốt mụn nước đã lành, có thể âm ỉ, bỏng rát hoặc như điện giật. Một số trường hợp đau kéo dài hàng tháng, nhiều năm, gây mất ngủ, căng thẳng, suy giảm khả năng lao động. Người bệnh phải phụ thuộc thuốc giảm đau hoặc thuốc hỗ trợ thần kinh, chi phí điều trị cao, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.

Bội nhiễm da cũng là biến chứng đáng lo ngại. Khi các mụn nước vỡ, vi khuẩn dễ xâm nhập gây sưng tấy, mưng mủ, lan rộng sang vùng da lành. Tổn thương nặng có thể để lại sẹo xấu hoặc loét sâu. Nhóm bệnh nhân tiểu đường, ung thư, người cao tuổi, người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch dễ gặp biến chứng nặng.

Zona vùng mặt, nhất là quanh mắt, có thể gây biến chứng nhãn khoa. Virus tấn công dây thần kinh nhánh mắt của dây thần kinh số 5 dẫn tới viêm giác mạc, viêm kết mạc, giảm thị lực, mù lòa. Một số biến chứng khác như liệt dây thần kinh 7 ngoại biên, suy giảm thính lực, rối loạn thăng bằng, viêm màng não, viêm não.

Người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, bệnh nhân suy giảm miễn dịch thường bị nặng hơn. Hệ miễn dịch suy yếu tạo điều kiện cho virus tái hoạt động mạnh, lan rộng, khó kiểm soát.

Zona cần được điều trị càng sớm càng tốt, lý tưởng là trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện các nốt mụn nước đầu tiên. Bạn nên sớm điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu bắt đầu điều trị đúng thời điểm, thuốc kháng virus sẽ phát huy hiệu quả ức chế sự nhân lên của virus, từ đó rút ngắn thời gian tiến triển bệnh, giảm mức độ tổn thương da, hạn chế biến chứng. Bên cạnh thuốc kháng virus, bác sĩ thường phối hợp thêm thuốc giảm đau thần kinh để kiểm soát triệu chứng, thuốc bôi sát khuẩn nhằm ngăn ngừa bội nhiễm, đồng thời hướng dẫn người bệnh chăm sóc da đúng cách để hỗ trợ quá trình hồi phục.

Người bệnh không nên tự ý đắp lá, dùng thuốc nam không rõ nguồn gốc. Can thiệp sai cách có thể gây nhiễm trùng nặng, để lại sẹo xấu. Cần giữ vệ sinh vùng da tổn thương, tránh gãi hoặc chọc vỡ mụn nước. Nghỉ ngơi, ăn uống đủ chất, tăng cường sức đề kháng giúp hồi phục nhanh hơn. Tiêm vaccine góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như giảm mức độ nặng và biến chứng nếu không may mắc bệnh. Người trên 50 tuổi, người suy giảm miễn dịch nên tham khảo bác sĩ về lịch tiêm phù hợp, giúp phòng bệnh.

ThS.BS Hoàng Ngọc Dũng
Khoa Thần kinh Đột quỵ
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội