TS.BS Nguyễn Thị Minh Đức, Trưởng khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết tỷ lệ tái phát trong năm đầu sau đột quỵ khoảng 10% và tiếp tục tăng cao hơn trong những năm tiếp theo nếu người bệnh không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như trên.

"Bệnh có thể tái phát ở cả bệnh nhân đã phục hồi hoàn toàn sau lần đầu đột quỵ", bác sĩ Đức nói, thêm rằng đột quỵ những lần sau thường nguy hiểm hơn lần đầu, di chứng nặng nề như liệt, mất ngôn ngữ hoặc tử vong.

Có nhiều yếu tố từ lối sống đến bệnh lý thúc đẩy đột quỵ tái phát.

Không kiểm soát bệnh nền

Tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu và bệnh tim mạch mạn tính là những "thủ phạm" chính làm tổn thương mạch máu não. Huyết áp không ổn định khiến thành mạch dễ nứt vỡ, trong khi tiểu đường và mỡ máu cao thúc đẩy xơ vữa, hình thành mảng bám và huyết khối. Nếu không được kiểm soát, những yếu tố này có thể làm nguy cơ tái phát đột quỵ tăng gấp 2-4 lần. Người từng đột quỵ cần đo huyết áp hàng ngày, kiểm tra đường huyết và mỡ máu định kỳ, duy trì chỉ số đường huyết trung bình trong 2-3 (HbA1c) dưới 7%, LDL-cholesterol dưới 100 mg/dL theo khuyến cáo.

Bỏ dở điều trị dự phòng

Sau đột quỵ, bệnh nhân thường phải dùng thuốc chống đông hay thuốc kháng kết tập tiểu cầu tùy nguyên nhân và theo chỉ định của bác sĩ. Đồng thời, người bệnh cần duy trì thuốc hạ huyết áp hoặc thuốc hạ mỡ máu để kiểm soát bệnh nền. Tuy nhiên, bác sĩ Đức cho biết không ít người tự ý ngưng thuốc khi cảm thấy sức khỏe ổn định hoặc lo ngại tác dụng phụ khiến mạch máu não không được bảo vệ, nguy cơ hình thành cục máu đông hoặc tái tắc mạch tăng cao. Ngay cả khi người bệnh cảm thấy khỏe mạnh, thuốc điều trị dự phòng vẫn đóng vai trò sống còn để ngăn ngừa tái phát.

Hút thuốc, uống bia rượu

Thói quen hút thuốc, ngay cả thuốc lá điện tử, uống rượu bia, sử dụng các chất cấm, ăn mặn, nhiều chất béo xấu hoặc đồ chế biến sẵn đều làm tăng gánh nặng cho hệ tim mạch - thần kinh. Người bệnh sau đột quỵ cần duy trì chế độ ăn nhiều rau xanh, cá, hạt ngũ cốc nguyên cám và hạn chế chất kích thích.

Thừa cân, béo phì, ít vận động

Béo phì đi kèm với tăng huyết áp, kháng insulin và rối loạn lipid máu đều làm tăng nguy cơ tái phát đột quỵ. Bác sĩ Minh Đức khuyên người từng bị đột quỵ nên duy trì cân nặng hợp lý, giữ chỉ số BMI từ 18,5 đến 23, tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập nhẹ nhàng... giúp cải thiện lưu thông máu, kiểm soát huyết áp, giảm căng thẳng.

Căng thẳng và thiếu ngủ kéo dài

Theo bác sĩ Minh Đức, thiếu ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm cũng liên quan đến nguy cơ tái phát đột quỵ cao hơn do ảnh hưởng đến quá trình phục hồi của não bộ. Stress mạn tính khiến cơ thể liên tục tăng tiết hormone cortisol, gây rối loạn chuyển hóa, tăng huyết áp và nhịp tim nhanh.

Người bệnh sau đột quỵ cần duy trì nhịp sống điều độ, ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm, thực hiện các kỹ thuật thư giãn như thiền, hít thở sâu, nghe nhạc nhẹ. Nếu mất ngủ kéo dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phù hợp.

Bác sĩ Đức khuyến cáo người từng đột quỵ cần tái khám định kỳ và tuân thủ điều trị. Tùy trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định phác đồ điều trị dự phòng, can thiệp mạch hoặc sử dụng thuốc chống đông, thuốc hạ mỡ máu lâu dài để ngăn chặn biến cố. Khi xuất hiện dấu hiệu cảnh báo đột ngột như mất thăng bằng, yếu nửa người, méo miệng, khó nói, tê bì mặt, nhìn mờ, đau đầu dữ dội, chóng mặt, nôn ói, hãy đi khám để được kiểm tra, xác định nguyên nhân, can thiệp kịp thời.

Lan Anh