Tôi còn nhớ hồi phổ thông, tiết Tiếng Anh nào chúng tôi cũng ngập trong thì, cấu trúc ngữ pháp, từ thì hiện tại hoàn thành, quá khứ tiếp diễn cho đến các dạng bị động, câu điều kiện... Gần như tuần nào cô giáo cũng kiểm tra. Tôi từng thuộc lòng cả tá công thức ngữ pháp, chẳng khác nào môn Toán, nên làm bài kiểm tra luôn được điểm cao. Cho đến một lần, khi gặp một du khách nước ngoài hỏi đường, tôi lúng túng, ú ớ chẳng nói nổi một câu trọn vẹn.
Một người bạn của tôi làm trong lĩnh vực nhân sự từng kể, công ty bạn tuyển dụng vị trí chăm sóc khách hàng quốc tế. Có một ứng viên trẻ, vừa ra trường, có chứng chỉ Tiếng Anh khá ấn tượng nộp CV. Vậy mà khi phỏng vấn trực tiếp bằng tiếng Anh, bạn đó chỉ ấp úng được vài câu đơn giản, trả lời ngắt quãng, lộ rõ sự thiếu tự tin. Cuối cùng, công ty của bạn phải tuyển một ứng viên khác, dù hồ sơ, thành tích không "đẹp" bằng, nhưng giao tiếp tốt hơn hẳn.
Đây cũng là thực trạng chung của học sinh Việt Nam. Sau nhiều năm học Tiếng Anh ở phổ thông, cộng thêm 4 năm đại học, nhiều bạn trẻ vẫn ngại mở miệng. Trong khi đó, ở một số quốc gia trong khu vực như Philippines hay Singapore, học sinh của học tiếp xúc với tiếng Anh theo hướng thực hành nhiều hơn – học nghe, nói, thảo luận, thuyết trình từ sớm – nên kỹ năng sử dụng ngôn ngữ thành thạo hơn.
>> Những học sinh đánh vật với công thức ngữ pháp Tiếng Anh
Tôi nghĩ rằng, chương trình dạy và học Tiếng Anh tại Việt Nam lâu nay nặng về ngữ pháp, nhẹ về thực hành. Chúng ta coi trọng điểm số, bài thi, chứng chỉ, mà ít tạo môi trường để học sinh thực sự dùng được tiếng Anh trong cuộc sống, công việc. Nhiều em có thể phân tích đúng cấu trúc một câu phức tạp, nhưng lại không biết nói một lời chào đơn giản hay cách hỏi thăm sức khỏe bằng tiếng Anh. Đó là nghịch lý rất lớn.
Hệ quả là nhiều bạn trẻ trưởng thành cùng tâm lý sợ nói sai, sợ phát âm không chuẩn, sợ người khác cười. Trong khi học ngôn ngữ, sai mới là con đường để tiến bộ. Nếu không vượt qua nỗi sợ ấy, chúng ta sẽ mãi học tiếng Anh "trên giấy" mà không bao giờ sử dụng được.
Theo tôi, môn Tiếng Anh trong trường học cần đổi mới theo hướng cân bằng hơn. Ngữ pháp vẫn quan trọng, nhưng không nên chiếm đến 70–80% chương trình. Thay vào đó, nên tăng cường các hoạt động nghe – nói: cho học sinh đóng vai, hội thoại, thuyết trình nhóm, thảo luận bằng tiếng Anh về những chủ đề gần gũi. Giáo viên cũng cần khuyến khích học sinh dám nói, dám sai, rồi sửa cho đúng, thay vì chỉ chăm chăm vào đáp án đúng trong sách vở.
Tiếng Anh vốn là công cụ để giao tiếp, để mở rộng cánh cửa ra thế giới. Nếu người Việt chỉ học để làm bài kiểm tra trên giấy thì công cụ ấy trở thành vô dụng. Tôi tin rằng, khi học sinh được tạo điều kiện thực hành nhiều hơn, tiếng Anh mới thật sự sống trong đời sống, chứ không chỉ nằm im trên trang vở. Lúc đó chúng ta mới có thể nghĩ tới việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai.
- Tôi sốc vì nhiều học sinh của mình bị dưới 5 điểm Tiếng Anh tốt nghiệp THPT
- 'IELTS 7.0 nhưng thi Tiếng Anh tốt nghiệp THPT chỉ được 5 điểm'
- '12 năm học sinh giỏi nhưng thi tốt nghiệp THPT 7 điểm Toán, 6 điểm Tiếng Anh'
- Con tôi hứng thú lấy điểm 8 môn Tiếng Anh tốt nghiệp THPT
- 'Kỳ vọng 9,5 điểm Tiếng Anh tốt nghiệp THPT nhưng giờ chỉ mong được 6'
- Con tôi tự tin 9,5 điểm Tiếng Anh tốt nghiệp THPT dù không học thêm ngày nào