Tôi có con trai đang học lớp 8. Cũng như nhiều phụ huynh khác, tôi từng nhiều lần lo lắng và thậm chí bất lực khi thấy con cầm điện thoại hàng giờ liền, mắt dán vào màn hình, vừa xem TikTok vừa cười một mình. Cho đến khi đọc những bài viết: "Tôi sốc khi thấy con trai lớp 6 nhảy theo clip phản cảm trên TikTok", tôi mới nhận ra câu chuyện ấy không còn là riêng nhà mình, mà là một vấn đề xã hội đáng báo động.
Theo khảo sát của UNICEF Việt Nam năm 2022, có tới 82% trẻ 12–13 tuổi và 93% trẻ 14–15 tuổi sử dụng Internet mỗi ngày, với thời gian trung bình từ 5 đến 7 tiếng. Những con số ấy không chỉ đáng lo, mà thực sự khiến người làm cha mẹ như tôi giật mình. Đó không còn là "thói quen giải trí", mà là dấu hiệu của sự phụ thuộc, hay nói đúng hơn, là nghiện mạng xã hội.
Các nền tảng như TikTok, Facebook, Instagram... đều vận hành bằng thuật toán gợi ý. Mỗi lượt xem, bấm thích hay dừng lại vài giây đều được hệ thống ghi nhận và tiếp tục "phục vụ" những nội dung tương tự. Càng xem, người dùng càng được "nuông chiều" đúng sở thích, khiến họ không muốn rời khỏi màn hình. Con trai tôi từng nói: "Con chỉ định xem 5 phút thôi, mà xem xong thấy clip kia cũng hay, rồi thêm clip khác nữa... quay đi quay lại là hơn một tiếng". Chính những cú vuốt màn hình vô thức ấy đã đánh cắp hàng giờ đồng hồ mà con không hề hay biết.
Nhiều bạn trẻ ngày nay có ít cơ hội trò chuyện trực tiếp với cha mẹ hoặc bạn bè thật. Cuộc sống hiện đại, lịch học dày đặc, cha mẹ bận rộn, khiến khoảng cách thế hệ ngày càng xa. Mạng xã hội trở thành "chốn trú ẩn" – nơi các em có thể được lắng nghe, được thả tim, được khen ngợi. Con trai tôi từng tâm sự rằng: "Con đăng ảnh du lịch hay clip chơi đàn, có người khen hay là con thấy vui cả ngày". Tôi hiểu rằng, đằng sau việc nghiện mạng xã hội là nhu cầu được công nhận, được yêu thương. Nhưng đáng tiếc, sự công nhận ấy lại mong manh, dễ tan biến, và vì thế, con cứ mãi đuổi theo.
>> Sai lầm khi tôi cấm con dùng điện thoại
Nhiều bậc cha mẹ, trong đó có tôi, trước đây chỉ biết cấm con dùng điện thoại, thay vì dạy con cách sử dụng có trách nhiệm. Nhưng việc cấm đoán chỉ khiến con lén lút, càng tò mò hơn. Trong khi đó, nhà trường cũng chưa có chương trình giáo dục chính thức về "văn hóa mạng", "an toàn số", hay "thói quen sử dụng công nghệ lành mạnh". Nếu chúng ta không giúp trẻ hiểu cơ chế hoạt động của mạng xã hội, không hướng dẫn cách kiểm soát thời gian, thì rất khó để các em tự thoát khỏi vòng lặp nghiện ngập ấy.
Ngoài đời, để đạt được thành công cần nỗ lực, kiên nhẫn, đôi khi phải chờ đợi rất lâu. Còn trên mạng, chỉ vài giây có thể mang lại cảm giác vui vẻ, hứng thú. Một video buồn cười, một lượt "thả tim" là đủ khiến người xem cảm thấy được an ủi, kích thích não tiết ra dopamine – chất gây khoái cảm. Chính vì vậy, nhiều thanh thiếu niên lựa chọn thế giới ảo, nơi "niềm vui" đến nhanh và dễ dàng hơn, thay vì đối diện với thực tế học tập hay công việc đầy áp lực.
Trong khi đó, không ít cha mẹ, kể cả tôi, cũng từng ngồi lướt Facebook hàng giờ mà không nhận ra. Khi người lớn cũng mải mê với chiếc điện thoại, làm sao có thể trách con được? Trẻ con luôn học bằng cách quan sát. Nếu cha mẹ không kiểm soát được chính mình, lời khuyên "hãy bớt dùng mạng xã hội" sẽ trở nên vô nghĩa.
Giờ tôi không còn cấm đoán, mà cùng con lập kế hoạch sử dụng mạng xã hội hợp lý: chỉ dùng tối đa hai tiếng mỗi ngày, ưu tiên xem nội dung học tập, kỹ năng, và cùng nhau trò chuyện mỗi tối. Bên cạnh đó, tôi khuyến khích con tham gia hoạt động ngoài trời, đọc sách, gặp gỡ bạn bè thật.
Mạng xã hội không xấu, chỉ là chúng ta đã để nó chi phối quá nhiều. Tôi tin rằng, nếu cha mẹ, nhà trường và xã hội cùng đồng hành, giúp con trẻ hiểu giá trị của thời gian, của giao tiếp thật, thì mạng xã hội sẽ chỉ là công cụ, chứ không phải "nhà tù vô hình" giam giữ thế hệ tương lai.
- 18 tuổi lướt Facebook, TikTok năm giờ một ngày vì sợ 'tối cổ'
- Bất lực khi con gái 18 tuổi nghiện clip ngắn TikTok nhảm nhí, vô bổ
- 'Tôi như người tâm thần vì nghiện clip ngắn TikTok'
- 'Đi đâu cũng thấy người nghiện video TikTok nhảm nhí'
- 'Sai lầm khi cấm con dùng TikTok, Facebook, YouTube'
- 'Cấm dùng Facebook, YouTube, TikTok khiến con lạc hậu'