Gần đây, có nhiều bài viết xung quanh câu chuyện dạy và học Toán ở Việt Nam. Là một người yêu thích Toán học và có nhiều thời gian gắn bó với môn học này, tôi cũng muốn đóng góp một góc nhìn về việc học Toán, tác dụng của Toán học đối với phát triển tư duy của học sinh và so sánh với xu hướng giáo dục toàn cầu.
Toán học thường được nhắc đến như "môn học khó nuốt" với nhiều thế hệ học sinh Việt Nam. Những con số, công thức, bài Toán hình học hay đại số, dường như tồn tại trong sách vở nhiều hơn ngoài đời thực. Nhưng trên thế giới, việc học Toán không chỉ là học thuộc công thức mà là rèn luyện tư duy, giải quyết vấn đề và chuẩn bị cho các thách thức trong tương lai.
Ở nhiều quốc gia phát triển, từ Mỹ, Anh, Pháp đến các nước Bắc Âu, Toán học là môn học cơ bản từ tiểu học, nhưng trọng tâm không phải là điểm số. Thay vào đó, học sinh được hướng đến tư duy logic, khả năng phân tích và sáng tạo. Họ học cách tách vấn đề thành các phần nhỏ, đưa ra giả thuyết, thử nghiệm và rút ra kết luận. Toán không còn là "kho kiến thức khô khan", mà là công cụ giúp trẻ hình thành kỹ năng lập luận và quyết định – những kỹ năng quan trọng trong bất kỳ nghề nghiệp nào.
Tại các quốc gia Đông Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản hay Singapore, Toán được đặt ở vị trí trung tâm hơn. Không phải ngẫu nhiên mà các học sinh nơi đây thường đứng đầu các bảng xếp hạng quốc tế về Toán. Việc học Toán từ nhỏ giúp họ rèn tính kiên nhẫn, tư duy trừu tượng và khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, chuẩn bị cho các ngành khoa học, kỹ thuật và công nghệ.
>> Tích phân, đạo hàm 'khó nuốt'
Việt Nam, theo truyền thống giáo dục Đông Á, cũng đặt nặng môn Toán, với kỳ vọng rằng học sinh giỏi Toán sẽ có nền tảng để phát triển bản thân và sự nghiệp. Vậy học Toán mang lại lợi ích gì thực sự?
Trước hết, Toán học là bài tập rèn luyện não bộ. Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng việc giải Toán kích thích các vùng vỏ não trước trán – nơi chịu trách nhiệm lập kế hoạch, ra quyết định và tư duy logic. Toán học giúp tăng khả năng tập trung, ghi nhớ và suy nghĩ phản biện, đồng thời giảm nguy cơ lão hóa trí não theo tuổi tác.
Học Toán cũng là công cụ giải quyết vấn đề. Khi đối mặt với bài Toán, học sinh phải phân tích dữ kiện, thử nhiều cách tiếp cận và kiểm tra lại kết quả. Thói quen này tạo ra kỹ năng tư duy phản biện và kiên nhẫn, có thể ứng dụng trong đời sống hằng ngày và môi trường công việc.
Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn giữa Việt Nam và nhiều nước là cách học. Ở nước ta, học sinh thường chịu áp lực thi cử và điểm số, học nhiều công thức, luyện đề để đạt thành tích. Điều này đôi khi khiến việc học Toán trở thành "nhiệm vụ khổ sai" thay vì cơ hội rèn luyện tư duy.
Trong khi đó, phương pháp học Toán ở các nước phát triển tập trung vào hiểu bản chất và ứng dụng thực tế, tạo ra niềm hứng thú và khả năng sáng tạo. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều chuyên gia giáo dục khuyến nghị cần cân bằng giữa luyện tập và tư duy, giữa học công thức và ứng dụng thực tế. Khi đó, Toán học không còn là môn học "khó nuốt" mà trở thành công cụ mở ra thế giới tư duy, rèn trí tuệ và chuẩn bị cho tương lai.
- Giá trị tích phân, đạo hàm nhìn từ chuyện Steve Jobs học thư pháp
- 'Học tích phân làm gì nếu sau này là đầu bếp?'
- Con học ngày càng kém vì tôi bắt làm Toán mỗi tối
- Nhân viên bán hàng chê phí công học tích phân, đạo hàm
- Học sinh của tôi không biết học đạo hàm, tích phân để làm gì
- '12 năm học giỏi Toán nhưng không nhớ nổi cách giải phương trình bậc hai'