Trả lời:

Hen suyễn (hen phế quản) là bệnh lý mạn tính của đường hô hấp cụ thể là đường thở bị viêm, phù nề, co thắt khiến hít thở khó khăn. Người bệnh có triệu chứng thay đổi thất thường (ban ngày khỏe, ban đêm lên cơn khó thở), tái diễn nhiều lần.

Hen suyễn được phân thành hai nhóm chính là hen ngoại sinh (có liên quan dị ứng) và hen nội sinh (không liên quan dị ứng). Trong đó, hen ngoại sinh thường xảy ra từ nhỏ hay kèm các bệnh lý dị ứng khác như chàm, viêm xoang - viêm mũi dị ứng, dị ứng thức ăn, mùi, phấn hoa, con mạt bụi... Kiểu hen này có thể di truyền (di truyền cơ địa dị ứng). Con cái của những người bị hen dị ứng có thể cũng mắc những bệnh do dị ứng, bao gồm cả hen. Khả năng con mắc bệnh hen suyễn chỉ cao hơn người bình thường khoảng 3-6 lần, tuy nhiên đây không phải là yếu tố chắc chắn khiến con mắc bệnh.

Hen nội sinh là kiểu hen không liên quan dị ứng, thường khởi phát ở người lớn. Nguyên nhân phức tạp hơn có thể do các yếu tố như nhiễm khuẩn hô hấp, căng thẳng tâm lý, thay đổi hormone hoặc tác dụng phụ của thuốc... Dù không có "cơ địa dị ứng" rõ rệt, hen nội sinh vẫn có liên quan đến di truyền. Một số gene liên quan đến cơ chế viêm và phản ứng quá mức của đường thở, những gene này có thể được di truyền.

Hen không phải là bệnh di truyền từ bố mẹ sang con nhưng nếu trong gia đình có người bị hen hoặc cơ địa dị ứng thì nguy cơ con cái mắc bệnh sẽ cao hơn. Môi trường sống như khói thuốc, bụi, ô nhiễm, thời tiết... là yếu tố quan trọng quyết định bệnh có bộc lộ hay không.

Trẻ em bị nhiễm trùng đường hô hấp nặng hoặc tái phát nhiều lần, đặc biệt trong những năm đầu đời, có thể phát triển thành hen suyễn sau khi trưởng thành. Tiếp xúc với các yếu tố kích thích như bụi công nghiệp, bụi mịn, khói, hơi hóa chất hoặc nấm mốc, khí thải công nghiệp, khói thuốc lá là tác nhân gây kích ứng đường hô hấp mạnh mẽ, làm tăng nguy cơ mắc hen suyễn.

Trẻ có mẹ hút thuốc trong thai kỳ hoặc sống trong môi trường có khói thuốc cũng dễ mắc hen suyễn hơn. Thừa cân và béo phì cũng được xem là yếu tố nguy cơ, ở người thừa cân, béo phì, hen suyễn thường có biểu hiện nặng và khó kiểm soát.

Về điều trị, bệnh hen suyễn không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học, hen suyễn có thể được kiểm soát hiệu quả nhờ vào các phương pháp điều trị và thay đổi lối sống phù hợp. Người bị bệnh nếu tuân thủ điều trị, kiểm soát bệnh tốt vẫn đạt được chất lượng cuộc sống như người bình thường. Người có nguy cơ dễ bị hen nên tránh khói thuốc, ô nhiễm và các chất gây dị ứng, giữ lối sống lành mạnh, kiểm soát cân nặng và khám sức khỏe định kỳ giúp giảm nguy cơ khởi phát hoặc làm nặng thêm bệnh.

ThS.BS.CKII Nguyễn Thị Mỹ Hạnh
Đơn vị Hô hấp
Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7