Bác sĩ CKI Nguyễn Văn Toản, Phó trưởng khoa Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh còn non yếu, cơ quan chức năng chưa hoàn thiện. Một số dấu hiệu bất thường ở trẻ có thể là biểu hiện của bệnh lý nguy hiểm như nhiễm trùng, bất thường hệ thần kinh...

Bú kém, bỏ bú

Trẻ sơ sinh bú mẹ thường xuyên, tỉnh táo là dấu hiệu phát triển bình thường. Ngược lại, trẻ đột ngột bú ít hơn rõ rệt, bỏ bú hoặc không chịu thức dậy để bú, cha mẹ cần chú ý. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm những vấn đề như hạ đường huyết, bệnh nhiễm trùng...

Ngủ li bì, khó đánh thức

Trẻ sơ sinh ngủ nhiều trong ngày bởi giấc ngủ đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển não bộ, thể chất, hệ miễn dịch. Nhưng nếu bé ngủ li bì, khó đánh thức, cha mẹ không nên chủ quan. Những biểu hiện này có thể liên quan đến các bệnh lý nhiễm trùng, hạ đường huyết, cần được bác sĩ khám ngay.

Thở bất thường

Hệ hô hấp của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn thiện nên mọi thay đổi nhỏ trong nhịp thở đều cần được theo dõi cẩn thận. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay nếu xuất hiện dấu hiệu như thở nhanh trên 60 lần mỗi phút hoặc thở chậm bất thường, rút lõm lồng ngực, phập phồng cánh mũi, kèm theo các biểu hiện thiếu oxy như da, môi hoặc đầu chi tím tái. Những dấu hiệu này có thể liên quan đến viêm phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết hoặc bệnh tim bẩm sinh.

Sốt hoặc hạ thân nhiệt

Thân nhiệt của trẻ sơ sinh nhạy cảm với môi trường, vì khả năng điều hòa nhiệt của cơ thể chưa trưởng thành đầy đủ. Sốt trên 38 độ C hoặc hạ thân nhiệt dưới 36 độ C đều cảnh báo bất thường. Trẻ sốt cao có thể do các bệnh nhiễm nhiễm trùng như viêm phổi, viêm màng não hoặc các bệnh nhiễm khuẩn khác. Trong khi đó, hạ thân nhiệt kéo dài có thể gây rối loạn về chuyển hóa, suy hô hấp, giảm tuần hoàn.

Màu da thay đổi

Da của trẻ sơ sinh bình thường có màu hồng hào, mềm mại, ấm khi chạm vào. Ở một số trẻ, mạch máu nhỏ dưới da hoặc hồng hơn ở vùng má và thân mình là hiện tượng sinh lý bình thường. Sau sinh vài ngày, da trẻ có thể tróc nhẹ hoặc khô thoáng qua, không phải là dấu hiệu bệnh lý.

Tuy nhiên, nếu cha mẹ nhận thấy màu da thay đổi khác thường như vàng da xuất hiện sớm trong 24 giờ đầu, lan nhanh toàn thân có thể là tăng bilirubin bệnh lý. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể gây tổn thương não. Trường hợp da trẻ xanh hoặc tím môi, đầu chi có thể liên quan đến suy hô hấp, tim bẩm sinh hoặc thiếu oxy máu.

Thường xuyên nôn trớ, chướng bụng

Trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện, dạ dày còn nhỏ, nằm ngang và cơ vòng giữa thực quản, chưa co thắt tốt. Vì vậy, trớ sữa nhẹ sau khi bú là hiện tượng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, cha mẹ cần cảnh giác khi thấy trẻ nôn nhiều lần, nôn số lượng nhiều hoặc dịch nôn có màu xanh, vàng sẫm hay lẫn máu - dấu hiệu tắc ruột, hoặc dị tật bẩm sinh đường tiêu hóa.

Bụng trẻ chướng nhiều, nôn hoặc không đi ngoài được, bú kém, quấy khóc nhiều có khả năng do rối loạn tiêu hóa, liệt ruột, táo bón hoặc tắc ruột.

Vấn đề ở mắt, rốn và đường tiết niệu

Mắt trẻ đỏ, sưng, chảy ghèn hoặc mủ, đặc biệt ở cả hai mắt, có thể do viêm kết mạc hoặc nhiễm khuẩn ở mắt. Rốn sưng đỏ, chảy dịch hoặc mủ, có mùi hôi thường do viêm. Nếu trẻ ít đi tiểu, nước tiểu sẫm màu, có mùi lạ hoặc không tiểu trong nhiều giờ có thể đang bị mất nước, nhiễm trùng tiết niệu.

Co giật

Các rối loạn thần kinh ở trẻ sơ sinh thường khó nhận biết nhưng nguy hiểm. Trẻ xuất hiện những cơn run giật tay chân, cứng người, mắt đảo liên tục, trợn mắt là dấu hiệu co giật sơ sinh. Nguyên nhân thường gặp gồm thiếu oxy não, chấn thương trong quá trình sinh, hạ đường huyết, viêm màng não hoặc rối loạn chuyển hóa. Ngoài ra, trẻ mềm nhũn, phản xạ yếu, bú kém hoặc ngược lại cứng đờ toàn thân cũng cảnh báo bất thường của hệ thần kinh trung ương.

Bác sĩ Toản khuyến cáo cha mẹ quan sát kỹ các biểu hiện hằng ngày của trẻ. Giữ ấm cơ thể, vệ sinh rốn và mắt sạch sẽ, cho trẻ bú mẹ hoàn toàn, tiêm chủng đúng lịch là những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa bệnh tật và nhiễm trùng sơ sinh.

Trịnh Mai