HPV lây truyền chủ yếu qua đường quan hệ tình dục, tiếp xúc da kề da. HPV cũng có thể lây qua tiếp xúc da - niêm mạc khi có vết xước nhỏ. Phần lớn các trường hợp nhiễm HPV có thể tự khỏi sau một thời gian nhờ hệ miễn dịch, nhưng một số chủng HPV nguy cơ cao gây ra các biến đổi tế bào bất thường, tiến triển thành ung thư.
ThS.BS Nguyễn Thị Quý Khoa, Phó khoa Sản, Trung tâm Sản Phụ khoa, hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết mỗi loại HPV có xu hướng gây bệnh ở vị trí nhất định và tạo ra triệu chứng đặc trưng. Nắm rõ đặc điểm của từng loại HPV, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng, chủ động phòng ngừa và tầm soát sớm các bệnh lý nguy hiểm.
Dưới đây là từng nhóm HPV và mối liên hệ giữa virus với bệnh lý, dấu hiệu cảnh báo.
| Loại HPV | Bệnh lý gây ra | Triệu chứng phổ biến |
| 1, 2, 4, 63 | Mụn cóc ở lòng bàn chân | Mụn cóc xuất hiện ở gót hoặc mu bàn chân, khối sần sùi gây đau, khó chịu khi đi lại |
| 2, 7, 22 | Mụn cóc thông thường | Các mụn cóc giống như u thô, nổi ở tay, chân, khuỷu tay, đầu gối. |
| 3, 10, 28 | Mụn cóc phẳng | Thường gặp ở cánh tay, mặt, trán. Mụn cóc màu nâu đỏ hoặc màu da, phẳng, sần, có ranh giới rõ, đường kính 2-5 mm |
| 6, 11, 42, 44 | Mụn cóc sinh dục | Các cục u nhỏ giống súp lơ hoặc thân cây. Nữ: xuất hiện ở âm hộ, hậu môn, cổ tử cung, âm đạo. Nam: dương vật, bìu, quanh hậu môn. |
| 16, 18, 31, 53, 58 | Loạn sản hậu môn | Niêm mạc hậu môn thay đổi bất thường (LSIL, HSIL). Người bệnh có thể sờ thấy khối u trong hoặc ngoài hậu môn. |
|
Nguy cơ cao nhất: 16, 18, 31, 45 - Các nguy cơ cao khác: 33, 35, 39, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68 - Có thể có nguy cơ cao: 26, 53, 73, 82 |
Ung thư sinh dục |
Ung thư cổ tử cung: Giai đoạn sớm thường không triệu chứng rõ. Dấu hiệu cảnh báo gồm ra máu hoặc tiết dịch âm đạo bất thường, đau khi quan hệ tình dục. Giai đoạn muộn: đau chậu, đau lưng, phù chân, mệt, sụt cân. Ung thư dương vật: dày da, đổi màu, khối u hoặc loét, tiết dịch hôi. Ung thư âm đạo hoặc âm hộ: chảy máu, dịch bất thường, ngứa rát kéo dài. |
| 2, 3, 10, 5, 8, 9, 12, 14, 15, 17, 19 , 20, 21, 22, 23, 24, 25, 36, 37, 38, 47, 50 | Chứng loạn sản biểu bì mụn cóc |
Mảng dát phẳng, có vảy, màu đỏ nâu, sẩn phẳng giống mụn cóc. Vị trí: mặt, cổ, thân, quanh dương vật. Có thể tiến triển thành ung thư biểu mô da. |
| 13, 32 | Tăng sản biểu mô khu trú (miệng) | Sẩn màu trắng đến hồng xuất hiện trong khoang miệng với hình thái bề mặt hơi nhợt nhạt, nhẵn hoặc nhám. |
| 6, 7, 11, 16, 32 | U nhú miệng |
U lành tính giống súp lơ, có/không cuống, màu trắng hoặc màu da, kích thước 1–5 cm. Vị trí: vòm họng, lưỡi, môi. Tồn tại từ vài tuần đến nhiều năm. |
| 16 | Ung thư vòm họng | Xuất hiện triệu chứng: sưng đỏ miệng, khối u có thể nhìn hoặc sờ thấy qua da cổ, sưng phù amidan và nuốt vướng. |
| 60 | U nang sùi mào gà | U nang dạng sùi là tình trạng da giống với u nang biểu bì ngoại trừ lớp lót biểu hiện bệnh u nhú. |
| 6, 11 | U nhú thanh quản | Giọng khàn, khó thở, ho mạn tính, thở rít. Nặng gây khó nuốt, viêm phổi, suy hô hấp. |
Cách phân biệt chính xác các loại virus HPV là đi khám và xét nghiệm HPV DNA. Xét nghiệm này sử dụng hệ thống máy tách chiết DNA tự động và công nghệ hiện đại nhằm phân tích, xác định chính xác sự hiện diện virus HPV thuộc nhóm nguy cơ nào. Từ đó, bác sĩ đánh giá nguy cơ mắc bệnh trong tương lai để có biện pháp phòng ngừa hữu hiệu.
Bác sĩ Quý Khoa tư vấn cho phụ nữ tiêm vaccine ngừa ung thư cổ tử cung do HPV. Ảnh: Thanh Luận
Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản cần thực hiện tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ bằng xét nghiệm Pap smear hoặc HPV DNA test, bắt đầu từ 21 tuổi (Pap) hoặc 30 tuổi (HPV test) tùy hướng dẫn quốc gia. Giữ lối sống lành mạnh, vệ sinh sinh dục đúng cách, sử dụng bao cao su khi quan hệ và không hút thuốc cũng giúp giảm khả năng nhiễm HPV.
Bác sĩ Quý Khoa cho hay HPV là virus phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu phát hiện sớm. Chủ động tiêm phòng, điều trị đúng phác đồ có thể để bảo vệ sức khỏe sinh sản, giảm gánh nặng ung thư. Vaccine phòng ngừa HPV có hiệu quả cao nếu tiêm trước khi có quan hệ tình dục và tiêm được cho cả nam và nữ.
Tuệ Diễm
| Độc giả gửi câu hỏi về sản phụ khoa tại đây để bác sĩ giải đáp |