ThS.BS Hoàng Thị Hằng, khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cho biết ăn dặm đúng giúp trẻ phát triển thể chất. Song thiếu kiến thức, không hiểu đúng về thời điểm áp dụng dẫn đến chế độ ăn không phù hợp khiến bé phát triển chậm so với độ tuổi.

Cho trẻ ăn dặm sớm hoặc muộn

Một trong những sai lầm phổ biến là cho trẻ ăn dặm trước 6 tháng tuổi. Ở giai đoạn này, hệ tiêu hóa của bé còn non nớt, chưa hoàn thiện để tiêu hóa thức ăn bổ sung ngoài sữa dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa, nôn trớ, tăng nguy cơ dị ứng với thực phẩm. Trẻ ăn bổ sung quá sớm có thể bị tiêu chảy kéo dài, thiếu hụt vi chất dinh dưỡng và suy dinh dưỡng.

Ngược lại, cha mẹ cho trẻ ăn dặm sau 7-8 tháng dễ hình thành thói quen chỉ thích uống sữa, bỏ lỡ giai đoạn "vàng" để học các kỹ năng nhai, nuốt. Ăn dặm quá muộn dẫn đến thiếu dinh dưỡng, không cung cấp vi chất dinh dưỡng như sắt, kẽm, thiếu máu, thấp còi.

Duy trì thức ăn nhuyễn thời gian dài

Nhiều cha mẹ lo con bị hóc nghẹn, nôn trớ mà duy trì đồ ăn xay nhuyễn quá lâu. Song trẻ chỉ ăn cháo xay nhuyễn dễ biếng ăn, không biết nhai, khó thích nghi khi chuyển sang đồ ăn thô. Bác sĩ Hằng lưu ý chế biến món ăn dặm cho trẻ cần theo giai đoạn phát triển kỹ năng nhai của trẻ. Trẻ 6 tháng tuổi có thể ăn súp, 9 tháng bắt đầu ăn cháo, bé một tuổi nên tập ăn cơm nát.

Ép ăn bằng mọi cách

Nhiều cha mẹ biến bữa ăn của bé thành "cuộc chiến" khi ép trẻ ăn hết suất. Việc ép buộc khiến trẻ sợ hãi, mất hứng thú, lâu dần có thể dẫn đến rối loạn ăn uống. Bác sĩ Hằng khuyên phụ huynh cần tạo cho trẻ thói quen ăn dặm đúng cách, nên nắm bắt tín hiệu đói - no của trẻ, chọn phương pháp phù hợp với sở thích. Trẻ cần ăn đúng giờ và tập trung, ngồi ghế ăn dặm, chế biến các món đa dạng. Bữa ăn cần diễn ra trong không khí thoải mái, trong vòng 30 phút.

Nêm nếm gia vị sớm

Trẻ dưới một tuổi không cần gia vị. Thực phẩm tự nhiên như rau củ, thịt, cá có hương vị riêng, đủ để bé làm quen. Sau một tuổi, cha mẹ có thể cho trẻ tập ăn thức ăn cùng gia đình nhưng vẫn hạn chế nêm nếm quá mặn, ngọt. Thận của trẻ dưới một tuổi chưa hoàn thiện, nạp muối sớm có thể gây gánh nặng cho thận, tăng nguy cơ cao huyết áp, rối loạn chuyển hóa sau này.

Thiếu đa dạng thực phẩm

Chế độ ăn không đa dạng thực phẩm khiến trẻ không đủ vi chất quan trọng như sắt, kẽm, vitamin D, omega-3. Những dưỡng chất ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao, cân nặng, trí tuệ của trẻ. Cha mẹ nên xây dựng thực đơn đa dạng, kết hợp đủ bốn nhóm chất tinh bột (gạo, khoai, ngô), đạm (thịt, cá, trứng, sữa...), chất béo (cân đối dầu thực vật và mỡ động vật), vitamin, khoáng chất (rau xanh, trái cây). Món ăn nên thay đổi đa dạng trong ngày và theo tuần.

Cho trẻ uống ít nước hoặc dùng quá nhiều nước trái cây

Khi ăn dặm, nhu cầu nước của trẻ tăng lên. Trẻ không uống đủ nước dễ táo bón. Ngược lại, một số cha mẹ cho con uống nhiều nước ép trái cây thay nước lọc. Điều này khiến trẻ nạp quá nhiều đường, tăng nguy cơ béo phì, sâu răng. Trẻ từ 6 tháng có thể uống thêm nước lọc và nước trái cây. Khi bé nhai tốt có thể tập cho con ăn trái cây cả miếng.

Dùng thực phẩm chế biến sẵn

Thức ăn dặm chế biến sẵn tiện lợi, giúp cha mẹ tiết kiệm thời gian. Song nếu lạm dụng trẻ có thể thiếu dinh dưỡng. Thực phẩm đóng lọ thường chứa chất bảo quản, ít chất xơ và vitamin. Cha mẹ nên ưu tiên nấu đồ ăn từ nguyên liệu tươi, ăn đa dạng thực phẩm.

Không theo dõi sự phát triển của trẻ

Theo dõi cân nặng, chiều cao định kỳ của bé rất quan trọng. Nếu trẻ không tăng trưởng đúng chuẩn hoặc có nguy cơ thừa cân, béo phì, cần cho trẻ khám để bác sĩ dinh dưỡng tư vấn.

Thanh Ba