Các câu hỏi được phụ huynh gửi tới bác sĩ Huỳnh Trần An Khương, Quản lý Y khoa Vùng, Hệ thống tiêm chủng VNVC tại chương trình tư vấn "Để cúm mùa tránh xa trẻ em và gia đình" và workshop "Em vẽ dũng sĩ tiêm ngừa cùng VNVC" diễn ra cuối tuần qua (23/12). Gần 300 em nhỏ và phụ huynh đã tham gia chương trình.

Ông Ngô Quan Đạo, Phó Giám đốc Nhà thiếu nhi TP Thủ Đức (TP HCM) đánh giá chương trình tư vấn thiết thực, góp phần nâng cao kiến thức về bệnh truyền nhiễm, từ đó giúp phụ huynh và học sinh chủ động phòng ngừa tốt hơn. Bên cạnh đó, sân chơi vẽ tranh đã khuyến khích sự sáng tạo, tình yêu nghệ thuật và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tiêm chủng đối với sức khỏe cộng đồng cho phụ huynh học sinh.

Theo bác sĩ An Khương, thời điểm giao mùa đông - xuân, thời tiết thường lạnh và khô hơn, là điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh phát triển, trong đó có bệnh cúm. Bên cạnh đó, các kỳ nghỉ dài dịp Tết đang đến gần, quan niệm dân gian kiêng ốm, mệt vào đầu năm để lấy may, vì vậy người dân quan tâm phòng bệnh hơn cho bản thân gia đình. Dưới đây là 6 câu hỏi phổ biến nhất đã được bác sĩ giải đáp:

- Trẻ em có dễ mắc cúm không?

Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm, triệu chứng đặc trưng là sốt cao, ho, đau mỏi khắp người... Mầm bệnh thường lưu hành khi thời tiết giao mùa, tăng vào mùa đông xuân với các chủng chính như A/H1N1, A/H3N2, B/Victoria, B/Yamagata.

Do tính chất dễ lây lan, mọi người đều có thể mắc cúm. Tuy nhiên, nhóm có hệ miễn dịch non yếu như trẻ em, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi nguy cơ trở nặng, nhập viện cao hơn. Trẻ mắc cúm còn có thể trở thành nguồn lây cho gia đình, cho bạn bè cùng lớp, cùng trường, trong đó có những người cao tuổi, suy giảm miễn dịch.

Thống kê năm 2013 trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, cho thấy hàng năm thế giới có khoảng 28.000-111.500 trẻ tử vong liên quan đến cúm mùa. Năm 2022, cả nước đã ghi nhận những đợt dịch cúm lớn, trong đó có các đợt dịch xảy ra trong trường học. Nhiều ca bệnh trở nặng gây gánh nặng bệnh tật lớn.

- Virus cúm dễ lây lan, vì sao?

Virus cúm dễ lây từ người sang người thông qua các giọt chất tiết nhỏ từ đường hô hấp bắn ra khi hắt hơi, ho hoặc nói chuyện. Một người nhiễm virus cúm có thể truyền bệnh trực tiếp cho người khác trong bán kính 2 mét. Mầm bệnh còn có khả năng lây với tỷ lệ thấp hơn thông qua tiếp xúc với các bề mặt chứa virus như tay nắm cửa, đồ chơi, bút, bàn phím, điện thoại di động...

Người bệnh có thể lây nhiễm virus cho người xung quanh trước khi có triệu chứng đầu tiên. Nguy cơ lây nhiễm cho người khác thường kết thúc vào khoảng ngày thứ 5 - 7 của bệnh. Ở trẻ em, khả năng lây truyền bệnh kéo dài hơn người lớn, có thể hơn 7 ngày. Đối với trẻ lớn, trường học có thể gây nhiễm diện rộng do đặc thù cần tập hợp nhiều vào bé một lớp. Do đó, gia đình không nên chủ quan với bệnh cúm.

- Trẻ mắc cúm lành tính, dễ khỏi?

Cúm là bệnh lành tính, tuy nhiên có thể gây các biến chứng nặng nề ở đường hô hấp như viêm phổi do cúm hoặc bội nhiễm, viêm tai giữa... Bệnh có thể làm nặng hơn các bệnh lý nền sẵn có như suy tim, hen phế quản, đái tháo đường.

Những trẻ có bệnh nền liên quan hô hấp như hen phế quản, phổi tắc nghẽn mạn tính... dễ gặp các biến chứng của cúm hơn so với trẻ bình thường.

Nghiên cứu cho thấy bên cạnh Covid-19, cúm cũng có thể gây các triệu chứng suy nhược, kéo dài dai dẳng. Nhiều người bị ho kéo dài hàng tháng, khó thở nghiêm trọng do viêm và sẹo phổi.

- Cách phòng cúm hiệu quả cho trẻ ở mùa đông xuân?

Cách tốt nhất để phòng cúm cho trẻ là tiêm vaccine hàng năm. Mũi tiêm được khuyến cáo cho trẻ từ 6 tháng tuổi, trong đó nhóm nguy cơ cao như: sinh non, trẻ dưới 5 tuổi, mắc bệnh lý nền... Vaccine phòng bệnh từ 70-90%, giúp cha mẹ không cần nghỉ làm để chăm sóc con; giảm nguy cơ nhập viện chăm sóc đặc biệt đến 74%, giảm nguy cơ tử vong hơn 31% so với nhóm không tiêm chủng, giảm chi phí y tế, đảm bảo sức khỏe và nền tảng tương lai cho trẻ.

Để phòng bệnh tốt hơn, gia đình nên áp dụng thêm các biện pháp ngăn ngừa khác như hạn chế tiếp xúc người bệnh, vệ sinh tay thường xuyên, giữ ấm, dinh dưỡng cân bằng và tăng vận động nhằm cải thiện sức khỏe tổng thể...

- Vaccine có an toàn với trẻ nhỏ hay không?

Các mũi tiêm ngừa cúm đã được thử nghiệm trong một thời gian dài trước khi đưa ra thị trường, tuân thủ chặt chẽ các quy định về an toàn, hiệu quả. Thành phần để bào chế vaccine là virus cúm đã bị bất hoạt, do đó không thể gây bệnh.

Mũi tiêm cũng có tác dụng phụ như đau nhức tại vị trí tiêm, sốt... Tuy nhiên, các phản ứng này thường nhẹ, tự hết sau vài giờ đến vài ngày.

- Thị trường có vaccine cúm tứ giá, công dụng thế nào?

Trước đây, Việt Nam chỉ có vaccine tam giá, giúp phòng các chủng cúm gồm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B (Yamagata hoặc Victoria). Vaccine cúm tứ giá thế hệ mới được bổ sung thêm một chủng cúm B, có thể phòng 4 chủng cúm đang gây bệnh nhiều nhất hiện nay và có hiệu quả cao hơn, độ bao phủ rộng hơn vì vậy phòng bệnh tốt hơn.

Ngoài phòng bệnh, vaccine cúm giảm: 36% nguy cơ viêm tai giữa trên trẻ nhỏ, 33% nguy cơ viêm đường hô hấp trên và 22% viêm đường hô hấp dưới ở nhóm 2-5 tuổi, 41% nguy cơ xảy ra cơn hen kịch phát.

Mộc Thảo