Trong câu chuyện về những khó khăn của người dùng xe máy điện, tôi bắt gặp quan điểm từ phía bên cho thuê nhà lẫn người thuê đang ở cùng những người đi xe điện:
"Tôi là người đi thuê nhà, mỗi lần thấy xe điện trong nhà là tôi lại rợn. Tuy người dùng không cố tình nhưng sự cố mà xảy ra thì...".
Còn đây là quan điểm của một bạn làm quản lý nhà trọ: "Tôi đang quản lý nhà trọ, phòng trống quá trời nhưng cũng không nhận xe điện, vì bản thân tôi chả biết xe đó là pin chính hãng hay pin đểu".
Tôi thấy vấn đề này đã xảy ra từ lâu rồi. Đây là những áp lực tâm lý của cả người cho thuê nhà lẫn người đi thuê (nhưng không dùng xe điện).
Bản thân tôi, từng có ý định mua chiếc xe đạp điện gấp gọn, được mô tả thông số điện áp định mức: 48V, dùng pin 9A để dành đi chợ, đi cửa hàng tiện lợi.
Loại xe này pin có thể tháo rời, đem lên phòng sạc. Nhưng khi trình bày ý tưởng này với chủ nhà trọ, anh ấy không khoan nhượng nói: Không. "Có xe máy rồi bày vẽ thêm xe đạp điện làm gì, sợ quá tải lưới điện trong nhà". Tôi đành thôi vậy.
Một người bạn của tôi đang ở trọ, cũng có câu chuyện dở khóc dở cười khi tìm cách sạc xe máy điện. Thế khó của nhiều người đang còn ở trọ, ở thuê khi dùng xe máy điện là có thật. Người ở chung cư cũng gặp tình trạng như thế.
Nguyên nhân của những lo ngại ấy không hoàn toàn vô lý, nhưng cách phản ứng lại đang dẫn đến những hệ quả bất hợp lý cho người dùng.
Một trường hợp đã xảy ra trên thực tế, đó là dù kết luận điều tra đã khẳng định một vụ cháy nghiêm trọng bắt nguồn từ xe máy xăng, nhiều người vẫn không tin, và tiếp tục quy trách nhiệm cho xe điện. Kết quả là hàng loạt chung cư, nhà trọ, bãi giữ xe tách riêng khu vực để xe điện, cấm sạc ban đêm, thậm chí từ chối người dùng loại xe này.
Một phần lý do nằm ở sự thiếu đồng bộ của hệ thống quản lý an toàn và quy chuẩn kỹ thuật. Hầu hết chủ nhà trọ là cá nhân nhỏ lẻ, không có chuyên môn phòng cháy chữa cháy, cũng không có đủ điều kiện để đầu tư hệ thống điện riêng biệt, ổ cắm chuyên dụng, hoặc phương án ứng phó nếu xảy ra sự cố.
Trước áp lực tâm lý từ các vụ cháy và lo sợ trách nhiệm nếu chẳng may xảy ra sự cố, việc chọn giải pháp "cấm luôn cho an toàn" trở nên phổ biến.
Nhiều chủ nhà rơi vào thế khó xử. Họ không hoàn toàn "kỳ thị" gì với xe điện, nhưng lại thiếu thông tin chính xác và các phương tiện kỹ thuật để bảo đảm an toàn.
Trong khi đó, những người đi xe máy điện, chủ yếu là sinh viên, người trẻ hoặc lao động phổ thông, chạy xe công nghệ, shipper... cũng không có khả năng tự đầu tư bộ sạc cao cấp hay thuê phòng đắt tiền có chỗ sạc riêng.
Chính khoảng trống giữa nhu cầu thực tế và điều kiện hạ tầng này đang tạo ra mâu thuẫn.
Một mặt, điều đó cho thấy tâm lý đề phòng cháy nổ là có thật và cần được tôn trọng. Nhưng mặt khác, nó cũng cho thấy hạ tầng và cách nhìn nhận vấn đề đang chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của các phương tiện mới.
Sự thiếu hụt trạm sạc công cộng, đặc biệt là trong khu dân cư, khiến người dân buộc phải sạc xe ở nơi không được thiết kế an toàn. Chính điều này mới tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ thực sự.
Do đó, thay vì chỉ lo ngại và "từ chối cho an toàn", tôi nghĩ cần hướng tới những giải pháp dung hòa, tạo điều kiện để xe điện vận hành một cách an toàn và phổ biến.
Một trong những hướng đi khả thi là phát triển hệ thống trạm sạc tại những nơi gần gũi với sinh hoạt hằng ngày của người dân, như quán cà phê, cửa hàng tiện lợi, bãi giữ xe công cộng hay thậm chí là khuôn viên công ty, trường học, công viên nơi người dân chạy bộ, tập thể dục.
Những nơi này vốn đã có hệ thống điện ổn định, nhân sự quản lý và mức độ an toàn cao hơn rất nhiều so với các phòng trọ hay chung cư mini.
Thực tế, một số quốc gia đã đi trước trong việc xây dựng mạng lưới trạm sạc gắn với các địa điểm sinh hoạt cộng đồng.
Hà Nội mới đây đã bắt đầu khảo sát và đề xuất 4 vị trí quanh vành đai 1 để lắp trụ sạc xe điện, với mục tiêu đến 2026 sẽ có tối thiểu 10% chỗ đỗ xe hiện hữu trang bị sạc, và 30% đối với các dự án mới. Đây là một tín hiệu tích cực, cho thấy sự nhìn nhận đúng vai trò của hạ tầng đối với sự phát triển bền vững của phương tiện xanh.
Tuy nhiên, để các giải pháp này đi vào đời sống thực tế, cần thêm sự tham gia từ khối tư nhân. Các công ty, chủ quán cà phê, siêu thị nên được khuyến khích, thậm chí hỗ trợ, trong việc lắp đặt trạm sạc đạt tiêu chuẩn an toàn.
Việc cho sạc nhờ không chỉ là dịch vụ cộng thêm để giữ chân khách hàng, mà còn là hành động góp phần vào chiến lược phát triển đô thị xanh và bền vững. Về mặt chính sách, có thể áp dụng các ưu đãi, hỗ trợ một phần kinh phí đầu tư hạ tầng cho những người tiên phong.
Và trong cái "khó ló cái khôn", những mô hình quán cà phê kiêm trạm sạc xe điện đã xuất hiện.
Người sử dụng dịch vụ này là các anh em chạy xe công nghệ, shipper. Đây là một ví dụ đơn giản cho việc nếu nhìn nhận và tìm hướng giải quyết, chứ không phải xem đó là rủi ro rồi né tránh, thì các chính sách, hành vi và hạ tầng sẽ dần điều chỉnh theo hướng hỗ trợ.
Phong Quang