Trả lời:

Xạ trị có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, nhưng mức độ tùy thuộc vị trí chiếu và liều tia, kỹ thuật bảo vệ, có kết hợp hóa trị hay không. Cụ thể, nguy cơ vô sinh cao hơn nếu chiếu xạ trị trực tiếp vùng chậu hoặc sinh dục, nguy cơ thấp hơn khi chiếu tia vùng đầu, cổ, ngực.

Tinh hoàn rất nhạy với bức xạ nên nếu sử dụng liều cao có thể làm giảm hoặc mất khả năng sinh tinh. Tuy nhiên, sử dụng kỹ thuật xạ trị hiện đại (IMRT/VMAT) và che chắn tinh hoàn đúng quy định góp phần giảm mạnh liều tán xạ ngoài vùng chiếu, từ đó làm hạn chế ảnh hưởng đến khả năng sinh tinh hay tinh hoàn nói chung. Người bệnh cần phải kết hợp điều trị như xạ trị và hóa trị thì tinh hoàn có thể bị ảnh hưởng tạm thời hoặc kéo dài.

Bạn chuẩn bị xạ trị ung thư phổi giai đoạn ba, tinh hoàn không nằm trong trường chiếu nên nguy cơ vô sinh thấp. Tuy nhiên, nếu tổng liều cao và liệu trình kéo dài có thể gây rối loạn nội tiết hoặc thể trạng, ảnh hưởng gián tiếp đến khả năng sinh sản. Bên cạnh đó, phác đồ giai đoạn ba thường kết hợp hóa trị đồng thời hoặc tuần tự, trong đó hóa trị mới là yếu tố làm giảm chất lượng tinh trùng trong và ngay sau điều trị.

Các hướng dẫn quốc tế khuyến nghị trữ tinh trùng cho nam giới trước điều trị các loại ung thư có nguy cơ ảnh hưởng sinh sản. Nếu vợ chồng bạn muốn sinh con sớm, an toàn, có thể hỏi ý kiến bác sĩ hỗ trợ sinh sản để được tư vấn cụ thể. Trường hợp muốn thụ thai tự nhiên và không trữ tinh trùng, bạn nên chờ ít nhất 12 tháng sau khi kết thúc hóa trị, xạ trị để tránh dùng tinh trùng bị tổn thương.

Trước khi có con, bạn nên khám nam khoa, làm tinh dịch đồ, nội tiết sinh dục tại bệnh viện để đánh giá khả năng sinh sản. Trao đổi với bác sĩ ung bướu về thời điểm an toàn, thuốc đang dùng và khả năng ảnh hưởng đến thai kỳ. Dùng biện pháp tránh thai an toàn trong suốt quá trình điều trị và theo thời gian bác sĩ khuyến nghị sau đó.

BS.CKII Bùi Lê Phước Thu Thảo
Phó khoa Xạ trị
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM