Chị Thắm cao 1,7 m, nặng 93 kg, chỉ số khối cơ thể (BMI) 32 - béo phì độ một. ThS.BS Trần Ngọc Vân Anh, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh - Quận 8, siêu âm chẩn đoán chị mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Bác sĩ lý giải hai bệnh lý này tạo thành một vòng luẩn quẩn, trong đó béo phì vừa là nguyên nhân vừa làm trầm trọng thêm tình trạng PCOS. Ở người béo phì, lượng mô mỡ tăng cao, tiết ra estrogen gây mất cân bằng với các hormone khác do não bộ tiết ra (FSH, LH). Sự mất cân bằng nội tiết làm rối loạn quá trình phát triển nang noãn, khiến chu kỳ kinh không đều (kinh nguyệt của chị Thắm kéo dài 60-90 ngày), kèm theo hiện tượng không rụng trứng. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến chị khó đậu thai.

Béo phì và hội chứng buồng trứng đa nang còn kéo theo tình trạng kháng insulin và rối loạn chuyển hóa chất đường, mỡ trong cơ thể. Hơn nữa, nồng độ insulin trong máu cao kích thích buồng trứng và tuyến thượng thận sản xuất nhiều nội tiết tố nam (androgen) dẫn đến rối loạn rụng trứng và các dấu hiệu cường androgen như mụn trứng cá, hói đầu...

Bác sĩ tư vấn chị Thắm điều trị giảm cân trước để cải thiện chu kỳ kinh nguyệt và tăng khả năng thụ thai tự nhiên. Song chị chọn thực hiện hỗ trợ sinh sản bằng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) kết hợp điều chỉnh ăn uống, luyện tập nhẹ.

Chu kỳ đầu tiên, chị uống thuốc kích thích buồng trứng nhưng không hiệu quả, phải chuyển sang tiêm liều nhẹ. Chị có quá nhiều nang noãn phát triển sau khi tiêm thuốc nên phải ngưng chu kỳ để tránh nguy cơ đa thai và quá kích buồng trứng. "Béo phì kết hợp PCOS tạo ra một buồng trứng khó dự đoán, vừa trơ với kích thích nhẹ, vừa quá nhạy với kích thích mạnh", bác sĩ Vân Anh cho hay.

Ở chu kỳ IUI thứ hai, bác sĩ tăng liều thuốc uống gấp đôi, kết hợp tiêm thuốc liều thấp trong 7 ngày để nuôi nang noãn từ từ. Kết quả thu được một nang noãn trưởng thành. Bác sĩ lấy tinh trùng tươi từ người chồng bơm vào buồng tử cung người vợ thành công. Hiện chị mang thai hơn 12 tuần.

Bác sĩ khuyến cáo người bệnh có nguy cơ tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp, tiền sản giật cao hơn bình thường. Chị Thắm cần tránh tăng cân nhiều trong 3 tháng đầu, tổng thai kỳ chỉ nên tăng 5-9 kg, theo dõi sát chế độ dinh dưỡng và khám thai đúng lịch.

Hội chứng buồng trứng đa nang là một trong những rối loạn nội tiết tố phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 10-15% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh khiến chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn, tăng nồng độ nội tiết tố nam, dẫn đến hình thành nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng. Bệnh không chỉ làm giảm khả năng sinh sản mà còn tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nghiêm trọng khác, trong đó thường gặp nhất là béo phì. Một số nghiên cứu cho thấy 80% phụ nữ bị đa nang buồng trứng gặp tình trạng thừa cân hoặc béo phì.

Thừa cân gây mất cân bằng nội tiết tố, ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ kinh nguyệt và khả năng rụng trứng gây khó thụ thai. Phụ nữ béo phì có tỷ lệ thành công thấp hơn khi thực hiện các phương pháp hỗ trợ sinh sản và cần liều lượng thuốc kích trứng cao hơn bình thường. Nếu không được quản lý tốt, PCOS làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như tiểu đường type 2, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, ung thư nội mạc tử cung, hội chứng ngưng thở khi ngủ, trầm cảm và lo âu...

Bác sĩ Vân Anh khuyên phụ nữ mắc PCOS thay đổi lối sống, giảm cân nếu cần thiết để cải thiện tình trạng kháng insulin, điều hòa nội tiết, giúp kinh nguyệt đều trở lại. Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế tinh bột đã qua chế biến, đường, tăng cường chất xơ, rau xanh, protein... kết hợp tập thể dục đều đặn.

Đình Lâm

*Tên nhân vật trong bài đã được thay đổi