Viêm gan A là một trong những loại viêm gan siêu vi phổ biến trên thế giới với tỷ lệ mắc bệnh cao ở các nước có thu nhập thấp, trung bình. Đối tượng mắc bệnh hầu hết là trẻ nhỏ hơn 10 tuổi (chiếm khoảng 90%). Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện rải rác, tập trung ở khu vực Tây Nguyên và những nơi có điều kiện vệ sinh kém.

Viêm gan A (viêm gan siêu vi A) là bệnh nhiễm trùng gan cấp tính do virus viêm gan A (HAV) gây ra. Bệnh khiến các tế bào biểu mô gan bị tổn thương, làm ảnh hưởng đến hoạt động và chức năng gan.

Theo BS.CKI Huỳnh Văn Trung, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, viêm gan A chủ yếu lây nhiễm qua đường tiêu hóa (đường phân - miệng). Virus thông qua thực phẩm ô nhiễm xâm nhập vào cơ thể, theo máu đến gan, gây nhiễm trùng và nhiều triệu chứng khó chịu.

Vì sao dễ mắc viêm gan A?

Virus viêm gan A xâm nhập vào tế bào gan và gây viêm. Căn bệnh này có liên quan mật thiết đến vấn đề vệ sinh cá nhân, vệ sinh thực phẩm và vệ sinh môi trường. Theo bác sĩ Trung, virus gây bệnh có thể sống hàng tháng trong môi trường ô nhiễm. Do đó, các khu vực có điều kiện vệ sinh và thực hành vệ sinh kém có tỷ lệ người nhiễm virus viêm gan A cao.

Bác sĩ Trung cho biết, con đường lây lan chủ yếu của virus viêm gan A là qua đường tiêu hóa (đường phân - miệng), tức ăn phải thức ăn hoặc sử dụng nước uống có chứa virus. Loại virus này có thể lây nhiễm khi tiếp xúc gần gũi (quan hệ tình dục miệng - hậu môn) với người bị nhiễm bệnh.

Bác sĩ Trung chia sẻ thêm, virus viêm gan A rất dễ lây lan, bất kỳ ai chưa được tiêm phòng viêm gan A đều có thể bị nhiễm bệnh. Đối tượng mắc bệnh thường gặp nhất là trẻ em 5-14 tuổi. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm gan A bao gồm sinh sống, làm việc hoặc đi du lịch tại các khu vực có tỷ lệ người mắc bệnh viêm gan A cao, làm nghề giữ trẻ hoặc làm việc tại các trung tâm chăm sóc trẻ em, sống cùng nhà với người bệnh viêm gan A, sử dụng ma túy trái phép, dương tính với HIV...

Tuy nhiên, không có các yếu tố nguy cơ trên không đồng nghĩa với việc không thể lây nhiễm virus viêm gan A. Trong mọi trường hợp, người bệnh nên gặp bác sĩ chuyên khoa để hỏi về nguy cơ cũng như tình trạng cụ thể của mình.

Các dấu hiệu và triệu chứng viêm gan A thường xuất hiện đột ngột, sau khi người bệnh bị nhiễm virus 2-4 tuần như mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, sốt nhẹ, biểu hiện ngoài da, nước tiểu vàng đậm... Tuy nhiên, không phải ai nhiễm bệnh đều biểu hiện các triệu chứng trên. Người lớn thường có các triệu chứng rõ ràng hơn trẻ em. Theo bác sĩ Trung, khoảng 10% trẻ nhỏ dưới 6 tuổi bị nhiễm virus viêm gan A có biểu hiện vàng da, trong khi đó, các trường hợp bị vàng da ở trẻ lớn và người lớn nhiễm bệnh hơn 70%.

Các triệu chứng của viêm gan A thường biến mất sau vài tuần. Tuy nhiên, cũng có trường hợp tình trạng nhiễm trùng trở nên nặng hơn, kéo dài đến vài tháng hoặc dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Người bệnh cần sớm đi kiểm tra nếu có các triệu chứng của bệnh viêm gan A hoặc nghi ngờ bản thân đã tiếp xúc với virus viêm gan A gần đây nhưng chưa biểu hiện triệu chứng. Mặc dù viêm gan A không quá nguy hiểm nhưng người bệnh vẫn cần thăm khám để bác sĩ loại trừ các tình trạng nghiêm trọng hơn.

Phòng ngừa viêm gan A là chủ yếu

Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh viêm gan A. Nếu nghĩ rằng bản thân đã tiếp xúc với virus viêm gan A, người bệnh nên đến gặp bác sĩ ngay để tiến hành tiêm vaccine hoặc globulin miễn dịch viêm gan A để ngăn ngừa sự phát triển của bệnh. Cách này chỉ phát huy hiệu quả khi người bệnh tiêm vaccine sớm ngay sau khi tiếp xúc với virus (trong vòng 2 tuần).

Điều trị viêm gan A chủ yếu tập trung vào giảm thiểu các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra. Cơ thể sẽ tự loại bỏ virus, đa số người bệnh sẽ khỏi bệnh và phục hồi trong vòng 6 tháng sau khi nhiễm bệnh. Bác sĩ Trung khuyên người bệnh viêm gan A nên chú ý những vấn đề sau:

Tập trung nghỉ ngơi: người bị nhiễm viêm gan A thường cảm thấy mệt mỏi, ốm yếu và ít năng lượng hơn thì nên nghỉ ngơi nhiều cho đến khi cơ thể cảm thấy tốt hơn.

Chăm sóc làn da: một số người bị viêm gan A cảm thấy rất ngứa ngáy. Bệnh nhân nên giữ nhà cửa thoáng mát, mặc quần áo rộng rãi và không tắm nước quá nóng.

Nạp đủ calo cho cơ thể: người bệnh có thể cảm thấy chán ăn, ăn không ngon. Để vẫn đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, người bệnh nên chọn các loại thực phẩm chứa nhiều calo, có thể uống nước ép trái cây hoặc sữa thay cho nước lọc.

Ăn nhiều bữa nhỏ: chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ thay vì các bữa lớn sẽ giúp bạn tiêu hóa dễ dàng hơn, giảm cảm giác buồn nôn, khó chịu.

Tránh uống rượu và sử dụng thuốc cẩn thận: lá gan đang bị viêm có thể gặp khó khăn trong việc xử lý thuốc và rượu. Do đó, người bệnh viêm gan A không nên uống rượu và thông báo với bác sĩ các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm các loại thuốc không kê đơn.

Trong quá trình sinh hoạt hàng ngày, người bệnh cũng cần thực hiện các biện pháp để giảm nguy cơ lây truyền virus viêm gan A cho người khác như:

Tránh quan hệ tình dục: người bệnh viêm gan A cần tránh tất cả các hoạt động tình dục để hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho đối phương. Việc sử dụng bao cao su không đem lại hiệu quả phòng tránh lây nhiễm đối với căn bệnh này.

Rửa sạch tay sau khi đi vệ sinh: theo đúng quy trình 6 bước của Bộ y tế không chỉ giúp ngăn ngừa lây nhiễm viêm gan A mà còn bảo vệ người bệnh khỏi nhiều căn bệnh nguy hiểm khác.

Không chuẩn bị thức ăn cho người khác: người bệnh dễ dàng lây truyền virus HAV trong quá trình chế biến thức ăn. Do đó, bệnh nhân không nên làm điều này cho đến khi tình trạng viêm nhiễm được chữa khỏi.

Cách tốt nhất để phòng bệnh viêm gan A là tiêm phòng vaccine viêm gan A. Vaccine viêm gan A thường được tiêm hai mũi. Mũi thứ hai được tiêm nhắc lại sau mũi đầu 6-12 tháng.

Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước ấm trước khi ăn uống và sau khi đi vệ sinh, ăn chín, uống sôi, hạn chế ăn ngoài; tự gọt vỏ và rửa sạch tất cả các loại trái cây và rau quả tươi trước khi ăn cũng là những cách phòng bệnh.

Thùy Dung