Nhiều bệnh viện tháng qua ghi nhận số trẻ mắc viêm phổi và viêm tiểu phế quản do RSV tăng mạnh. Bệnh viện Sản Nhi Phú Thọ có số ca nhập viện tăng gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm 2024. Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ tiếp nhận 42 ca viêm phổi nặng trong hai tuần cuối tháng 9 và đầu tháng 10. Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cũng ghi nhận lượng trẻ đến khám và cấp cứu tăng, chủ yếu do RSV.

Lý giải tình trạng trên, PGS.TS.BS Vũ Huy Trụ, Trưởng khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết triệu chứng RSV không đặc hiệu, dễ nhầm với cảm lạnh khiến phụ huynh chủ quan. Bệnh khó tiên lượng khả năng trở nặng, nhiều trẻ ban đầu chỉ ho, sổ mũi nhẹ vài ngày nhưng nhanh chóng chuyển sang suy hô hấp, thở nhanh, tím tái. Theo các nghiên cứu, phần lớn ca nặng là trẻ sinh đủ tháng, khỏe mạnh trước đó.

Giải thích thêm về RSV, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Hội Truyền nhiễm TP HCM, nói RSV là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi và viêm tiểu phế quản ở trẻ dưới một tuổi, đặc biệt dưới 6 tháng, chiếm 80-90% ca nhập viện. Trẻ nhỏ dễ bị nặng do miễn dịch chưa hoàn thiện, phế quản nhỏ hẹp, niêm mạc sưng viêm kết hợp tiết dịch nhiều gây tắc nghẽn. Bên cạnh đó, trẻ cũng chưa biết cách khạc đàm nên dễ dẫn đến ứ đọng đàm, suy hô hấp.

Trẻ bệnh thường mệt, bỏ bú, giảm đề kháng khiến virus lan nhanh xuống phổi. Nếu không điều trị kịp thời, trẻ có thể biến chứng xẹp phổi, tràn khí màng phổi... Trẻ cũng có thể mắc RSV cùng với virus khác như cúm, phế cầu, rhinovirus, gây biến chứng kép và suy hô hấp nghiêm trọng.

Virus RSV lây qua giọt bắn khi ho, hắt hơi, nói chuyện gần, hoặc qua tiếp xúc với bề mặt chứa virus như đồ chơi, bàn ghế, tay... Một người bệnh có thể lây cho 4-5 người khác, gấp ba lần cúm mùa.

RSV thường gia tăng vào mùa lạnh do thời tiết lạnh, ẩm, ít nắng khiến virus tồn tại lâu hơn. Miền Nam đang giao mùa, mưa nhiều, miền Bắc sắp vào đông, là điều kiện thuận lợi để virus lan rộng trong cộng đồng.

Các bác sĩ khuyên phụ huynh đưa trẻ đi khám ngay khi ho, sổ mũi để chẩn đoán sớm, giảm nguy cơ trở nặng và gánh nặng chăm sóc. Bác sĩ Khanh lưu ý nên cho trẻ ăn đủ chất, không tự ý dùng thuốc, giữ môi trường sống sạch sẽ, tránh đưa trẻ đến nơi đông người hoặc tiếp xúc với người nghi nhiễm.

Hiện chưa có thuốc đặc trị RSV, đã có vaccine tiêm cho thai phụ và người trên 60 tuổi. Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, vaccine RSV tiêm một mũi cho thai phụ từ tuần 24-36 giúp truyền kháng thể sang con, bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu đời. Theo các nghiên cứu lâm sàng, vaccine giảm hơn 80% nguy cơ trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới nặng, như: viêm phổi, viêm tiểu phế quản do RSV gây ra. Hiệu lực bảo vệ gần 70% đến 6 tháng tuổi.

Ngoài RSV, còn nhiều virus hô hấp dễ lây lan như cúm, phế cầu, ho gà, sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, não mô cầu... Các bệnh này Việt Nam có vaccine loại đơn và phối hợp, tiêm cho cả trẻ em, người lớn. Phụ huynh nên tiêm phòng đầy đủ để tránh nguy cơ bệnh chồng bệnh và tránh lây nhiễm cho trẻ nhỏ.

Phan Bình