Bác sĩ Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết, bệnh cúm nguy hiểm với phụ nữ có thai, người cao tuổi, người có bệnh mạn tính. Đây là những đối tượng dễ mắc bệnh và có nguy cơ diễn biến nặng, với các biến chứng như viêm phổi, viêm phế quản hen suyễn, nhiễm trùng tai và thậm chí tử vong nếu bệnh không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Tiêm vaccine cúm hàng năm là giải pháp an toàn và hiệu quả để phòng ngừa bệnh cúm. Tiêm phòng cúm không chỉ bảo vệ sức khỏe của bản thân mà còn cho gia đình và cộng đồng.

Bác sĩ Bạch Thị Chính chia sẻ thêm, tiêm phòng cúm giúp giảm tỷ lệ người bệnh phải nhập viện vì bệnh tim mạch liên quan đến cúm, giảm tỷ lệ nhập viện ở những người bị đái tháo đường hoặc có hội chứng suy giảm miễn dịch, ngăn ngừa các tình huống diễn tiến nặng vì bệnh phổi liên quan đến cúm.

Tiêm phòng cúm còn bảo vệ phụ nữ trong và sau khi mang thai. Vì đối với thai phụ, bệnh cúm có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi, nhất là thai phụ mắc cúm trong 3 tháng đầu thai kỳ. Phụ nữ có kế hoạch mang thai nên chủ động tiêm phòng cúm để có thể tạo ra sự bảo vệ kép cho cả mẹ và thai nhi.

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng, ho... Tác nhân chủ yếu gây bệnh cúm là các chủng virus cúm A H3N2, H1N1, cúm B, cúm C. Bệnh có khả năng lây nhiễm cao qua đường hô hấp, thông qua các giọt nước bọt khi người bệnh nói chuyện, ho hoặc hắt hơi.

"Tiêm phòng có thể giảm tỷ lệ tử vong do cúm 70-80%. Tuy nhiên, hiệu lực bảo vệ của vaccine cúm chỉ kéo dài trong khoảng một năm, vì virus cúm có khả năng thay đổi cấu trúc kháng nguyên liên tục theo chu kỳ năm. Do đó, tiêm phòng cúm nên nhắc lại mỗi năm một lần nhằm đảm bảo sự tương đồng giữa những chủng virus cúm đang lưu hành với chủng virus cúm hiện có trong vaccine", bác sĩ Bạch Thị Chính nói thêm.

Những đối tượng nên và không nên tiêm phòng cúm

Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết, người trưởng thành là nhóm đối tượng nên đi tiêm phòng cúm hàng năm, nhất là những người có nguy cơ cao mắc biến chứng do cúm hoặc người thường xuyên tiếp xúc với đối tượng này chẳng hạn như nhân viên y tế.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc biến chứng do cúm:

- Mắc bệnh hen suyễn hoặc bệnh phổi khác

- Bị rối loạn não, tủy sống, thần kinh hoặc chấn thương như đột quỵ, động kinh, thiểu năng trí tuệ, loạn dưỡng cơ, bại não hoặc chấn thương tủy sống

- Mắc bệnh động kinh

- Mắc bệnh thận hoặc tổn thương thận

- Mắc bệnh gan hoặc tổn thương gan

- Mắc bệnh tim mạch, béo phì (với chỉ số BMI từ 40 trở lên), tiểu đường và các rối loạn nội tiết khác

- Mắc chứng rối loạn chuyển hóa (như rối loạn chuyển hóa di truyền và rối loạn ty thể)

- Mắc bệnh hồng cầu hình liềm và các chứng rối loạn về máu khác

- Có hệ thống miễn dịch yếu do bệnh hoặc sau điều trị bệnh.

Ngoài ra, nguy cơ phát triển biến chứng do cúm cũng sẽ tăng lên đối với những người lớn hơn 50 tuổi hoặc trẻ dưới 2 tuổi, phụ nữ mang thai, người có hệ miễn dịch yếu...

Không nên tiêm phòng cúm nếu thuộc nhóm những đối tượng sau đây:

- Có tiền sử mắc hội chứng Guillain - Barre - chứng rối loạn do hệ miễn dịch tấn công vào một phần hệ thần kinh ngoại biên

- Có tiền sử phản ứng nghiêm trọng với vaccine cúm

- Bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào có trong vaccine cúm

- Những người có sức khỏe kém, ví dụ như đang điều trị các bệnh lý nhiễm trùng cấp tính. Ngoài ra, vaccine ngừa cúm có một lượng nhỏ protein trứng gà. Những người dị ứng với trứng, có tiền sử dị ứng với trứng nghiêm trọng nên được bác sĩ tư vấn trước khi tiêm phòng cúm và phải tiêm phòng cúm tại các cơ sở uy tín, có khả năng nhận biết và kiểm soát các phản ứng sau tiêm có thể xảy ra.

Thông thường, tiêm phòng cúm có thể dẫn đến một số tác dụng phụ không mong muốn như:

- Phản ứng tại chỗ: ban đỏ, sưng, đau, bầm máu, nốt cứng

- Phản ứng toàn thân: sốt, khó chịu, run rẩy, đau đầu, đổ mồ hôi, đau khớp và đau cơ

Những phản ứng kể trên rất thường gặp và sẽ nhanh chóng biến mất sau khoảng 1-2 ngày, không nên quá lo lắng và hoang mang.

Thời điểm tiêm vaccine phòng cúm

Mùa cúm thay đổi theo từng năm, vì vậy, tùy thuộc vào khu vực sinh sống sẽ có những khuyến nghị về thời điểm nên tiêm phòng cúm khác nhau. Nên tiêm phòng cúm trước khi virus cúm bắt đầu lây lan trong cộng đồng, vì khoảng 2 tuần sau tiêm vaccine kháng thể mới được sản xuất đầy đủ trong cơ thể. Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, người dân nên tiêm phòng cúm trước khi kết thúc tháng 10 để vaccine phát huy hiệu quả bảo vệ khi thời tiết trở nên lạnh hơn.

Nếu đang bị cúm, tốt nhất người bệnh không nên tiêm phòng cúm. Tiêm phòng vaccine cúm nói riêng và các loại vaccine khác nói chung được khuyến cáo nên thực hiện khi cơ thể khỏe mạnh để có thể phát huy hiệu quả, hạn chế khả năng gặp phải các biến chứng không mong muốn. Từ thời điểm tiêm phòng cúm cho đến 2 tuần sau đó, vaccine cúm mới có thể có tác dụng. Nếu vừa tiêm phòng đã tiếp xúc với người mắc bệnh cúm vẫn có nguy cơ bị lây nhiễm bệnh.

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, bệnh cúm và bệnh gây ra do virus Sars-CoV-2 khác nhau. Vì vậy, tiêm ngừa cúm chỉ phòng ngừa được bệnh cúm chứ không phòng được Covid-19. Tuy nhiên, nếu được tiêm phòng cúm mùa, trẻ em, người lớn có thể tăng cường sức đề kháng chống lại virus Sars-Cov-2 và có thể giảm nguy cơ diễn biến nặng của Covid-19.

Anh Ngọc