CNN lần đầu công bố danh sách "50 loại bánh mì ngon nhất thế giới" (50 of the world’s best breads) hôm 18/10. Danh sách giới thiệu những món bánh mang tính biểu tượng toàn cầu, từ bánh roti canai của Malaysia, injera của Ethiopia đến baguette Pháp hay naan Ấn Độ. Danh sách này không có tên bánh mì Việt Nam, món ăn được truyền thông quốc tế vinh danh nhiều lần và vốn được xem là niềm tự hào ẩm thực của người Việt.
CNN không xếp bánh mì Việt Nam vào danh sách 50 loại "bánh mì ngon nhất thế giới" vì danh sách đang nói đến phần bánh mì nướng (bread), chứ không phải món ăn kẹp nhân (sandwiches). Theo tác giả Jen Rose Smith, đầu bếp bánh ngọt kiêm cây bút ẩm thực của CNN, các loại bánh được lựa chọn trong danh sách không chỉ dựa trên hương vị, mà còn ở giá trị biểu tượng, nguyên liệu đặc trưng và cảm giác thân thuộc mà món bánh mang lại.
50 loại bánh mì nhắc đến là "bread", được định nghĩa là sản phẩm bột được nướng hoặc chiên trực tiếp, như roti, pita, ciabatta, lavash. Trong khi "sandwich" là món dùng bánh mì để kẹp nhân, thuộc một nhóm ẩm thực khác.
Theo CNN, "bánh mì" (bread) là khái niệm rộng, xuất hiện ở hầu hết nền văn hóa và thể hiện sự thích nghi của con người trong cách sử dụng ngũ cốc. Mỗi vùng, mỗi dân tộc đều có một biến thể khác nhau. Đức có pumpernickel làm từ lúa mạch đen hấp trong 24 giờ, Ethiopia có injera chua nhẹ từ bột teff, còn Thổ Nhĩ Kỳ có simit giòn thơm phủ vừng. Danh sách này tập trung vào phần bánh, cách làm, hương vị, kết cấu, hơn là món bánh kẹp hoặc biến tấu từ bánh.
Món ăn người Việt gọi là "bánh mì" không còn là ổ bánh nướng đơn thuần, mà là một món ăn hoàn chỉnh, gồm vỏ bánh giòn cùng nhiều loại nhân như thịt nguội, pate, chả lụa, rau thơm, dưa leo, đồ chua và tương ớt. Trong cách hiểu của ẩm thực quốc tế, đó là bánh mì kẹp (sandwich), không phải bánh mì đơn thuần (bread).
Bánh mì Việt Nam với phần nhân là các loại thịt nguội. Ảnh: Mai Trung
Ông Kao Siêu Lực, Giám đốc Công ty Bánh kẹo ABC Bakery, người được mệnh danh là "vua bánh mì", cho hay bánh mì du nhập vào Việt Nam từ thời Pháp thuộc hơn 100 năm trước, khi người Pháp mang theo chiếc baguette giòn cứng làm từ bột mì.
Trong điều kiện thiếu thốn nguyên liệu và lò nướng, người Việt đã khéo léo biến tấu loại bánh này, tạo nên phiên bản bánh mì Việt Nam mềm xốp, vỏ mỏng giòn. Sự khác biệt của bánh mì Việt nằm ở sự đa dạng của nhân bánh, được biến tấu đa dạng theo từng địa phương, từ nhân thịt nguội, chả cá, xíu mại đến ba rọi chiên, gà xé.
Sự khác biệt này cũng phản ánh trong ngôn ngữ. Ngày 24/3/2011, Từ điển tiếng Anh Oxford chính thức đưa từ "banh mi" vào danh mục từ vựng, với định nghĩa: "A Vietnamese snack consisting of a baguette (traditionally baked with both rice and wheat flour) filled with a variety of ingredients, typically including meat, pickled vegetables, and chilli". Tạm dịch: Món ăn nhẹ của Việt Nam gồm ổ bánh mì (thường được nướng từ cả bột gạo và bột mì), kẹp nhiều loại nguyên liệu khác nhau, thường có thịt, rau củ muối chua và ớt.
Món bánh mì dẹt roti canai của Malaysia. Ảnh: delishglobe
Từ điển Cambridge định nghĩa: "banh mi is a type of long sandwich eaten in Vietnam". Tạm dịch: Bánh mì là một loại sandwich dài phổ biến ở Việt Nam.
Các định nghĩa này cho thấy, trong cách nhìn của thế giới, bánh mì là một loại sandwich mang bản sắc Việt Nam, chứ không phải một kiểu bánh mì trơn như baguette hay focaccia.
Việc bánh mì Việt Nam không góp mặt trong danh sách 50 loại bánh mì ngon nhất thế giới không đồng nghĩa với việc bị đánh giá thấp, mà do khác tiêu chí lựa chọn.
Tháng 6, CNN xếp bánh mì Việt Nam vào danh sách Top 25 sandwiches ngon nhất thế giới năm 2025. Cùng thời điểm, bánh mì Việt Nam vào danh sách 50 món ăn đường phố ngon nhất thế giới do TasteAtlas công bố. Các chuyên gia ẩm thực cho rằng bánh mì Việt là sự kết hợp độc đáo giữa bánh mì baguette kiểu Pháp và phần nhân mang hương vị Việt Nam.
Mai Phương