Ông Đỗ Tuấn Đạt, Chủ tịch công ty Vaccine và Sinh phẩm số 1 (Vabiotech), ngày 1/7 cho biết dự án nghiên cứu phát triển vaccine Covid-19 đang có "triển vọng rất tích cực". Vaccine đang trong giai đoạn thử nghiệm trên chuột. Khi so sánh với những con chuột được tiêm virus hoang dại đã bất hoạt, những con chuột được tiêm vaccine dự tuyển cho đáp ứng kháng thể cao.
Thử nghiệm trên chuột là bước quan trọng tiến tới thử và tạo đáp ứng miễn dịch trên người. Mẫu vaccine thử nghiệm trên chuột được gọi là dự tuyển vaccine.
Thông thường, phải mất từ 3-5 năm mới có một dự tuyển vaccine tốt, mất 5-10 năm để hoàn chỉnh vaccine. Tuy nhiên, quá trình nghiên cứu sản xuất vaccine Covid-19 có thể được rút ngắn.
"Có thể từ 9 đến 12 tháng nữa sẽ có vaccine đủ tiêu chuẩn để thử nghiệm trên người", ông Đạt cho biết.
Để đẩy nhanh tiến độ vaccine, hai thành viên của công ty đã sang Anh nghiên cứu từ tháng 2, làm việc gần như 24/7, để tạo chủng kháng nguyên. Tới cuối tháng 3, họ trở về Việt Nam, mang theo kết quả nghiên cứu, sau cách ly 14 ngày tiếp tục lao vào nghiên cứu trong suốt một tháng sau để hoàn thành dự tuyển vaccine.
Trong đó, thách thức lớn nhất là làm sao tạo được vùng kháng nguyên ổn định, ít thay đổi nhất, đáp ứng miễn dịch cho người. Hiện nay, các nghiên cứu đều lựa chọn vùng gene S của nCoV để tạo kháng nguyên, vì sinh miễn dịch tốt và khá ổn định, có thể đáp ứng miễn dịch dù virus biến chủng.
Chuột trong thử nghiệm vaccine của công ty Vabiotech. Ảnh: Giang Huy
Về đảm bảo chất lượng vaccine khi đẩy nhanh tiến độ sản xuất, ông Đạt cho biết các bước rút ngắn chủ yếu về mặt thủ tục hồ sơ hoặc các quy trình cấp phép, còn các bước sản xuất, nghiên cứu vaccine thông thường vẫn được đảm bảo, không đi tắt hay bỏ qua bất cứ bước nào. Vabiotech cũng theo dõi các kết quả nghiên cứu của thế giới về hiệu lực của các dự tuyển vaccine trên người khi không còn nhiều bệnh nhân, để so sánh, rút kinh nghiệm và áp dụng cho vaccine của Việt Nam.
Thời gian ra mắt vaccine Covid-19 của Việt Nam vẫn chưa được ấn định. "Tôi từng cho rằng khoảng 6 tháng sẽ hoàn chỉnh vaccine. Chính phủ cũng mong muốn đẩy nhanh tiến độ vì lo mùa đông năm nay Covid-19 sẽ bùng phát, nhưng không thể nói trước được vì trong quá trình sản xuất có rất nhiều vấn đề. Trong đó, quan trọng nhất là khả năng sản xuất vaccine", ông Đạt nói.
Vabiotech cho biết sẽ nỗ lực để rút ngắn thời gian hoàn chỉnh vaccine, dự kiến vào tháng 10/2021. Các chuyên gia cũng gấp rút để vaccine có thể sinh miễn dịch chỉ trong hai liều tiêm.
Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đánh giá 50 con chuột được tiêm dự tuyển vaccine hai đợt trong tháng 5 đều sinh miễn dịch tốt. Dự án nghiên cứu vaccine Covid-19 của Việt Nam vượt tiến độ hai tháng so với kế hoạch.
Ở giai đoạn tiếp theo, vaccine dự tuyển sẽ được phát triển thành vaccine hoàn chỉnh, ổn định, đủ tiêu chuẩn sử dụng trên người. Nhóm nghiên cứu cũng sẽ xây dựng quy trình sản xuất thương mại để đáp ứng quy mô sản xuất lên tới hàng triệu hoặc hàng chục triệu liều.
Theo tiến sĩ Đạt, các nhà khoa học đang nỗ lực tạo ra vaccine đầu tiên nhằm đáp ứng nhu cầu trong nước, tự chủ, làm nền tảng để phát triển vaccine đối phó các chủng virus corona khác trong tương lai.
Nghiên cứu, thử nghiệm vaccine Covid-19 trên chuột tại Công ty Vabiotech. Video: Văn Lộc.
Việc nghiên cứu, điều chế vaccine Covid-19 đang diễn ra khẩn trương trên khắp các nước. Nhiều sản phẩm vaccine ở Mỹ, Trung Quốc, Nhật... chuẩn bị giai đoạn 3 - thử nghiệm trên người và trên 30.000 người. Chưa có vaccine nào được cấp phép hoặc đánh giá là hoàn thiện, mà chỉ được xem là những ứng viên tiềm năng.
Chi Lê