Từ hai trường hợp tái nhiễm nCoV, trong đó một người không biểu hiện triệu chứng, một người bệnh trở nặng hơn lần nhiễm đầu, các nhà khoa học chưa thể kết luận hiệu quả miễn dịch tự nhiên của cơ thể với nCoV.
Bất kỳ nhiễm trùng nào đều kích hoạt phản ứng miễn dịch tự nhiên, đủ để tiêu diệt hoàn toàn virus. Song, ở các ca nhiễm trùng kéo dài, hệ miễn dịch thích ứng được kích hoạt. Tế bào T phát hiện, tiêu diệt tế bào nhiễm virus, tế bào B tạo các kháng thể vô hiệu hóa virus.
Ở lần nhiễm bệnh đầu tiên, hệ miễn dịch kích ứng mất vài ngày mới có thể nhận diện, tiêu diệt, kiểm soát tình trạng nhiễm trùng.
Vaccine được phát triển với khả năng bắt chước lần nhiễm đầu, cung cấp kháng nguyên hỗ trợ hệ miễn dịch thích ứng, tạo tế bào nhớ có khả năng kích hoạt nhanh chóng nếu virus lần đầu tấn công cơ thể. Các kháng nguyên trong vaccine có nguồn gốc từ thành phần không lây nhiễm của virus, do đó cơ thể ít nguy cơ gây nhiễm trùng nặng.
Ngoài ra, vaccine có thể được điều chế giúp hệ miễn dịch tập trung chống lại các kháng nguyên cụ thể, tạo phản ứng tốt hơn.
Một tình nguyện viên được tiêm thử vacine Covid-19 tại Hollywood, Mỹ, tháng 4/2020. Ảnh: NY Times
Vaccine HPV ngừa ung thư cổ tử cung chứa nồng độ protein vỏ virus cao hơn so với nhiễm trùng tự nhiên. Điều này kích hoạt các kháng thể trung hòa mạnh mẽ, tạo hiệu quả phòng ngừa nhiễm trùng cao.
Trong khi đó, khả năng miễn dịch tự nhiên chống lại HPV đặc biệt yếu do virus sử dụng nhiều "chiến thuật" khác nhau, lẩn trốn hệ miễn dịch của vật chủ. Nhiều loại virus, trong đó có ung thư cổ tử cung, chứa protein có khả năng chặn phản ứng miễn dịch hoặc tồn tại ở vị trí thấp trong cơ thể vật chủ, tránh bị phát hiện. Thực tế, vaccine cung cấp các kháng thể cho phép kiểm soát phản ứng theo cách mà nhiễm trùng tự nhiên không thể thực hiện.
Mức độ hiệu quả trong tạo phản ứng miễn dịch của vaccine cũng có thể được điều chỉnh. Các tác nhân dược lý như tá chất thường kích hoạt phản ứng miễn dịch và có thể tăng cường hiệu quả miễn dịch của vaccine. Con người cũng có thể kiểm soát liều lượng vaccine và con đường đưa vaccine vào cơ thể nhằm kích thích phản ứng miễn dịch đúng vị trí.
Vaccine tiêm bắp truyền thống tạo phản ứng mạnh đến mức, kháng thể và tế bào miễn dịch tiếp cận lên cả bề mặt niêm mạc trong mũi. Vaccine bại liệt dạng uống tạo phản ứng miễn dịch tốt ở ruột, nơi virus bại liệt nhân lên. Tương tự, tiêm vaccine nCoV trực tiếp vào mũi có thể giúp miễn dịch ở niêm mạc mũi và phổi khỏe hơn, bảo vệ cơ thể khỏi nCoV ngay tại vị trí virus dễ dàng xâm nhập.
Những nghiên cứu trước đây cho thấy các kháng thể chống lại nCoV thường tồn tại trong vài năm. Tuy nhiên, mức độ kháng thể giảm không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với phản ứng miễn dịch kém. Hứa hẹn hơn, một nghiên cứu gần đây cho thấy tế bào T đã kích hoạt các phản ứng chống lại nCoV kéo dài gần 20 năm sau khi mắc bệnh.
Trong gần 320 vaccine Covid-19 đang được điều chế chống lại nCoV, một vaccine chứa tế bào T mạnh có thể là chìa khóa cho khả năng miễn dịch lâu dài cho con người.
Lê Hằng (Theo CNN, Conversation)