Ngày 5/11, 9 thẩm phán của Tòa án Tối cao Mỹ có buổi nghe tranh luận đầu tiên về vụ kiện liên quan đến thuế nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump. Cuộc tranh luận kéo dài hơn 2,5 giờ.
Trong đó, một số thẩm phán ngờ vực về tính pháp lý của chính sách này. Họ chất vấn gay gắt D. John Sauer - luật sư đại diện cho chính quyền ông Trump, về việc liệu Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) thực sự cho Tổng thống quyền áp thuế nhập khẩu, hay ông đã can thiệp vào thẩm quyền của Quốc hội.
Thẩm phán Amy Coney Barrett nghi ngờ về lập luận rằng từ ngữ được sử dụng trong IEEPA bao hàm quyền áp thuế. "Ông có thể chỉ ra bất kỳ điểm nào khác trong bộ luật hoặc lịch sử mà cụm từ 'điều chỉnh nhập khẩu' được dùng để trao quyền đánh thuế không?", Barrett hỏi.
Thẩm phán Ketanji Brown Jackson cũng cho rằng IEEPA được thiết kế để giới hạn, chứ không phải mở rộng quyền của Tổng thống. "Rõ ràng Quốc hội đã tìm cách ràng buộc quyền hạn khẩn cấp của tổng thống", Jackson nói.
Trong khi đó, số khác lại nhấn mạnh quyền hạn vốn có của tổng thống trong xử lý vấn đề đối ngoại. Việc này cho thấy khả năng tòa sẽ chia rẽ sâu sắc khi đưa ra phán quyết.
Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố bảng thuế đối ứng tại Nhà Trắng, tháng 4/2025. Ảnh: AFP
Chính phủ Mỹ đã kháng cáo lên Tòa án Tối cao, sau khi các tòa án cấp thấp hơn đều cho rằng chính sách thuế nhập khẩu của ông Trump là bất hợp pháp và tổng thống đã vượt thẩm quyền khi làm điều này. Nhiều doanh nghiệp nhỏ chịu tác động từ thuế nhập khẩu, cùng chính quyền 12 bang chủ yếu ủng hộ đảng Dân chủ, đã đâm đơn kiện chính sách trên.
Trong phiên tranh luận, Chánh án Tòa án Tối cao Mỹ John Roberts nói với Sauer rằng thuế nhập khẩu là thuế với người dân và Hiến pháp Mỹ trao cho Quốc hội quyền ban hành.
Ông Roberts cho rằng Tòa có thể áp dụng "học thuyết các vấn đề lớn", vốn yêu cầu các động thái của nhánh hành pháp tác động lớn đến kinh tế - chính trị phải được ủy quyền rõ ràng từ Quốc hội.
"Đạo luật đang được viện dẫn để áp thuế với bất kỳ sản phẩm, quốc gia nào với mức và thời hạn tùy ý. Tôi không phủ nhận quyền hạn này, nhưng đây dường như là quyền hạn rất lớn, và cơ sở áp dụng có vẻ chưa phù hợp", Roberts nói. Dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, Tòa Tối cao từng dùng học thuyết này để bác bỏ nhiều chính sách chủ chốt của ông.
Thông thường, Tòa án mất nhiều tháng mới có thể ra phán quyết sau tranh luận. Chính quyền Trump đã yêu cầu Tòa đẩy nhanh tiến độ trong vụ việc này, nhưng thời điểm phán quyết vẫn chưa được công bố.
Phán quyết của Tòa lần này sẽ có ý nghĩa lớn với Tổng thống Trump, do thuế nhập khẩu là trụ cột chính sách ngoại giao và kinh tế của ông. Kể từ khi trở lại nhiệm sở vào tháng 1, ông Trump đã liên tiếp đưa ra các chính sách chưa từng có tiền lệ, nhằm tái định hình chính phủ, siết nhập cư và tăng sức ép lên các đối thủ.
Nhiều chính sách gây tranh cãi của ông đã bị thách thức tại tòa án. Trong khi tòa cấp dưới đưa ra phán quyết cản trở chương trình nghị sự của Trump, Tòa Tối cao lại đưa ra quyết định có lợi cho ông. Cơ quan này cho phép ông Trump giải thể Bộ Giáo dục và sa thải hàng chục nghìn nhân viên liên bang. Ông Trump cũng giành chiến thắng lớn sau khi Tòa Tối cao hạn chế quyền của thẩm phán liên bang trong việc chặn sắc lệnh hành pháp của ông. Vì vậy, nếu Tòa ra phán quyết bất lợi lần này, đây sẽ là một bước ngoặt.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cũng có mặt tại phiên điều trần. Ông cho biết nếu Tòa phán quyết chống lại Tổng thống Trump, chính quyền sẽ viện dẫn các cơ sở pháp lý khác để duy trì thuế nhập khẩu. Trong cuộc phỏng vấn sau đó với Fox Business, ông nói rằng "rất lạc quan" sau phiên tranh luận.
Ngoài thuế áp với các nền kinh tế, ông Trump cũng áp thêm một số mức thuế khác dựa trên các đạo luật riêng như với nhôm, thép, xe hơi. Tuy nhiên, chúng không thuộc phạm vi vụ kiện này.
Hà Thu (theo Reuters)