Sách ra mắt lần đầu năm 2001 với tên tiếng Anh Awareness: The Key to Living in Balance, gồm những bài học của nhà tư tưởng Ấn Độ Osho gợi ý cách nhận thức sự hiện hữu của bản thân để sống trọn vẹn.
Là bậc thầy tâm thức của thế kỷ 20, Osho nhận định nhiều người sống như những cỗ máy, làm việc hiệu quả nhưng thực chất chỉ phản ứng theo thói quen. So với nai rừng hay chim muông luôn quan sát và đề cao cảnh giác, chúng ta không để tâm mọi thứ xung quanh, sống xa rời thực tại. Vì lẽ đó, con người luôn sống trong nỗi bất an, đau khổ dẫu gặt hái nhiều thành công. Với ông, nhân loại là loài ngủ say nhất hành tinh dù có trí khôn hay văn minh.
"Con người không thức ngay cả khi họ nghĩ mình đang thức. Sự tỉnh táo của họ rất mong manh; sự tỉnh thức của con người nhỏ bé đến mức chẳng có ý nghĩa gì. Sự tỉnh thức của họ chỉ là một mỹ từ hoàn toàn trống rỗng", trích đoạn trong sách.
Bản Việt do dịch giả Lâm Đặng Can Thảo chuyển ngữ, nhà xuất bản Dân Trí kết hợp First News phát hành tháng 9. Ảnh: First News
Để thoát khỏi giấc mộng dài, Osho cho rằng mỗi người cần tự nhận bản thân đang say giấc nếu không sẽ chẳng có động lực thay đổi. Trên con đường tìm sự tỉnh thức, ông gợi ý độc giả thử qua thiền định bởi phương pháp này giúp con người tập trung vào những gì đang làm và trải qua. Bên cạnh lý thuyết, ông hướng dẫn nhiều bài tập như quan sát hơi thở, ăn trong chánh niệm, chú tâm từng cử động nhỏ và lắng nghe nội tâm.
Với Osho, thiền là quan sát. Đầu tiên, ông khuyên người tập chú ý cơ thể, sau là những ý nghĩ. Trong giai đoạn này, ông nhắn nhủ độc giả đừng đánh giá, điều chỉnh hay lý giải mọi thứ mà chỉ nhìn thôi. Tiếp theo là chú tâm vào cảm xúc, cảm giác và tâm trạng. Hoàn thành ba bài tập này sẽ đến bước thứ tư - nhận thức trạng thái thức tỉnh.
Chân dung nhà tư tưởng Osho. Ảnh: Osho World
Trong sách, tác giả lồng ghép nhiều tư tưởng của Phật Giáo, Kinh Thánh đến các bài nghiên cứu khoa học, tư duy triết học để củng cố quan điểm. Theo đơn vị làm sách trong nước, góc nhìn của Osho không phủ nhận giá trị đời sống. Thay vào đó, ông giúp người đọc "bừng tỉnh", trân trọng mọi khoảnh khắc của hiện tại vì "cái chết có thể xảy ra bất cứ lúc nào". Nhà thần bí tin rằng tỉnh thức là chìa khóa mở ra cánh cổng của sự tự chủ, cân bằng và tự do giúp mọi người sống một đời trọn vẹn.
"Điểm đặc biệt trong quan điểm của Osho là ông không kêu gọi con người phải từ bỏ mọi thứ hay sống khổ hạnh để đạt được tỉnh thức. Ngược lại, ông khuyến khích ta sống trọn vẹn, tận hưởng cuộc đời. Bởi khi hiện diện sâu sắc trong từng trải nghiệm, ta mới có thể biến điều trần tục thành thiêng liêng, mới thấy thiên đường ngay trong cuộc sống hằng ngày", trích lời giới thiệu sách.
Trên Goodreads và Amazon, sách lần lượt nhận 4,3 và 4,7/5 sao. Trên Amazon, nhiều độc giả đánh giá cao nội dung vì tư tưởng của Osho phù hợp nhiều tôn giáo. Một bạn đọc tại Mỹ bình luận: "Đây là sách dành cho ai cảm thấy cuộc đời vận hành như một cái máy tính, tự động hóa hoàn toàn, không còn niềm vui và sức sống. Tác phẩm sẽ làm tan vỡ những giấc mơ đẹp đẽ mà bạn đang chìm đắm, nhưng sẽ tặng bạn sự thực tế và sinh động".
Osho (1931-1990) tên thật là Chandra Mohan Jain, sinh tại Ấn Độ. Ông được xem như một bậc thầy tâm linh của thế kỷ 20. Suốt cuộc đời, ông ra mắt hàng nghìn băng ghi âm và video triết lý và tín ngưỡng - sau này được ghi lại thành sách, dịch ra hơn 60 ngôn ngữ. Ông được biết đến rộng rãi với phương pháp thiền động của Osho (active meditation) giúp giải tỏa căng thẳng, trải nghiệm sự an nhiên, tĩnh tại.
Tuy vậy, tư tưởng và phát ngôn của Osho cũng gây nhiều tranh cãi. Ông từng chỉ trích các tôn giáo chính thống của Ấn Độ "đã chết", chỉ còn lại những nghi thức sáo rỗng và lợi dụng nỗi sợ hãi để kiểm soát tín đồ. Trong loạt bài giảng năm 1968, ông kêu gọi sự cởi mở với tình dục. Ông còn lên án các khái niệm truyền thống về chủ nghĩa dân tộc.
Theo giới chuyên gia, nhìn từ bên ngoài, quan điểm của Osho gần gũi, hấp dẫn người đọc. Tuy nhiên, khi xem xét sâu hơn, những tư tưởng như tìm kiếm niềm vui, chối bỏ lý trí, có thể gây nguy hại cho xã hội, nhất là với giới trẻ. Lời giảng của Osho nhấn mạnh vào chủ nghĩa cá nhân và sự tự khám phá, nhưng nếu bị hiểu sai có thể dẫn đến việc coi thường trách nhiệm xã hội và nhu cầu của người khác. Trên diễn đàn Quora, nhiều độc giả cho rằng điều quan trọng là phải tiếp cận những lời dạy của Osho bằng tri thức, tư duy phản biện và sự sáng suốt.
Phương Thảo