Anh Hữu là tiến sĩ Hán Nôm, thích nghiên cứu, sưu tầm sách về Huế và Phật giáo. Trong căn nhà ốp gỗ sát sông Hương ở phường Phú Xuân, anh dành gần nửa gian tầng dưới để cất giữ những cuốn sách quý, tài liệu cổ cùng bản thảo nghiên cứu anh sưu tầm trong mấy năm trời. Trận lũ cuối tháng 10, hơn 5 tạ sách cổ của anh bị nhấn chìm trong lũ, nhiều cuốn không thể tìm lại được nữa.
Tiến sĩ Đoàn Trung Hữu tiếc nuối những cuốn sách cổ bị lũ nhấn chìm. Ảnh: Võ Thạnh
Tiến sĩ cho biết trưa 27/10, mưa nặng hạt, dòng nước lũ đục ngầu từ thượng nguồn sông Hương đổ về cuồn cuộn. Chỉ trong ít phút, nước lũ tràn vào căn nhà cấp bốn, nơi anh cùng vợ và ba con đang sinh sống. Từng trải qua trận lũ năm 2020, anh Hữu nghĩ nước sông cao lắm cũng chỉ ngập ngang gối. Tích tắc trong một giờ, nước đã ngập ngang bụng.
"Tôi chỉ kịp nghĩ đến vợ con", anh nói, giọng nghẹn lại khi kể về buổi sáng hôm ấy. "Nước lên nhanh quá, chưa bao giờ tôi thấy sông Hương lại lên cao đến thế. Mới lúc sáng sớm còn thấy mấp mé nền nhà, trưa đã tràn vào nhà hơn một mét".
Khi nước bắt đầu dâng, anh loay hoay dùng bao nylon và bạt quấn lại, kê sách lên kệ gỗ. Chỉ một lát, nước đã dâng đến ngực, rồi ngập quá đầu người. Anh Hữu vội bồng con, dắt vợ men theo bờ tường ra phía đường Chi Lăng sang nhà hàng xóm lánh tạm. "Lúc đó tôi không nghĩ được gì khác. Nước chảy xiết, điện cúp. Ôtô đỗ trong sân cũng không kịp di chuyển, bất lực nhìn chìm trong nước".
Những cuốn sách được anh Hữu bọc trong bao nylon. Ảnh: Võ Thạnh
Khi nước rút, căn nhà trơ trọi giữa lớp bùn dày nửa mét. Những kệ sách đổ sụp, giấy ướt nhão, nặng trĩu và rách nát. Những cuốn sổ ghi chép về làng nghề, ca Huế, dòng họ và những câu chuyện dân gian sưu tầm suốt hơn chục năm giờ chỉ còn là đống giấy vụn. Anh Hữu gom từng tờ, phơi trên giá gỗ, rồi lặng lẽ gói lại.
"Cái đau không chỉ là mất tài sản mà là mất đi bao công sức, tâm huyết. Tôi viết, ghi, sưu tầm không phải vì tiền mà vì yêu Huế, muốn giữ lại chút gì đó của quá khứ. Nhưng lũ cuốn đi hết", anh cười buồn.
Những ngày sau đó, khi trời vừa hửng, anh phải thuê người dọn dẹp. Bùn đóng dày đến 50 cm, bốc mùi, mọi thứ trong nhà ngổn ngang. Những tấm ảnh kỷ niệm, hàng trăm cuốn sách quý từ thế kỷ trước đều không thể cứu vãn. Vợ anh thì tranh thủ lau những vật dụng sinh hoạt của gia đình.
Anh cho biết có lúc đã định bỏ hết, không giữ lại gì. Nhưng rồi nghĩ đến những cuốn sách, những trang nghiên cứu còn sót, anh lại nhặt lên, lau khô từng tờ, ép lại, mong cứu được phần nào.
Cuốn sách cổ của anh Hữu bị hư hỏng sau trận lũ. Ảnh: Võ Thạnh
"Có thể chỉ còn vài trang nguyên vẹn, nhưng đó là điều duy nhất tôi có thể làm để nối lại công việc mình yêu". Nhìn quanh ngôi nhà loang lổ bùn, tường bong tróc, anh Hữu nói: "Con người trước thiên nhiên nhỏ bé lắm. Mình cứ nghĩ mình có thể chống chọi, nhưng cuối cùng chỉ có thể đứng nhìn".
Anh Đoàn Trung Hữu quê ở làng An Truyền, phường Phú Thượng, từng học ngành Ngữ văn, Đại học Sư phạm Huế. Năm 2015, anh bảo vệ thành công luận án tiến sĩ Hán Nôm ở Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Hiện anh tự nghiên cứu, dịch thuật Hán Nôm và phát triển các sản phẩm mộc mỹ nghệ.
Võ Thạnh