Trong nhiều năm qua, việc phát triển không gian hai bờ sông Hồng luôn là chủ đề được bàn thảo: nào là quy hoạch cảnh quan, công viên, đường dạo, dự án đô thị ven sông...
Gần đây, một đề xuất xây dựng tuyến tàu điện monorail dọc sông Hồng xuất hiện, lập tức thu hút sự chú ý và tạo nên nhiều luồng tranh luận. Có người coi đây là "giấc mơ hiện đại hóa", có người lại lo ngại đó sẽ là "can thiệp liều lĩnh" vào dòng sông.
Bài viết này, tôi xin được phân tích các lợi ích và hạn chế của ý tưởng monorail ven sông Hồng, nêu rõ quan điểm cá nhân và đưa ra phương án thực thi - để nếu làm, thì phải làm sao cho hiệu quả, bền vững và hài hòa với văn hóa - thiên nhiên - quy hoạch.
Bức tranh dự án
Một liên danh vừa báo cáo kết quả sơ bộ về Dự án Đại lộ - Cảnh quan sông Hồng với tổng mức đầu tư dự kiến 300.000 tỷ đồng. Dự án bao gồm:
Đại lộ dài 80 km dọc hai bờ sông (từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở), trong đó có 67 km cầu cạn, 10 km hầm chui với 6 làn xe.
Tuyến monorail dài 84 km (82 km cầu cạn, 2 km hầm chui).
Hệ thống 3.300 ha không gian cây xanh, 8 công viên và các khu công cộng, biến khu vực ven sông thành điểm nhấn cảnh quan, dịch vụ, du lịch.
Nếu hình dung, một buổi chiều mùa thu, người dân và du khách ngồi trên toa monorail lướt dọc dòng sông, nhìn đôi bờ xanh ngát, nghe tiếng gió mát lành từ mặt nước - viễn cảnh ấy chắc chắn gợi cảm xúc. Nhưng để biến bức tranh ấy thành hiện thực, cần phải đối diện nhiều câu hỏi lớn.
Hà Nội đang "nghẹt thở" với hơn 7,5 triệu phương tiện. Một tuyến monorail ven sông sẽ là tuyến phụ trợ quan trọng, chia sẻ lưu lượng, giúp người dân có thêm lựa chọn nhanh và ổn định.
Phối cảnh tuyến monorail đi trên cao bên cạnh đại lộ cảnh quan sông Hồng.
Có thể monorail trở thành động lực thúc đẩy thương mại, dịch vụ, du lịch; đồng thời gia tăng giá trị đất, cải thiện hạ tầng và chất lượng sống. Nếu thiết kế khéo léo, monorail có thể trở thành biểu tượng kiến trúc, giống như "ban công trên không" ngắm sông Hồng, thu hút du khách và nâng tầm hình ảnh Thủ đô.
Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có những hạn chế và nguy cơ tiềm ẩn. Các trụ cầu, mố cầu cạn nếu không tính toán kỹ sẽ thay đổi dòng chảy, dâng mực nước, tăng áp lực lên hệ thống đê - vốn là "tấm khiên sinh tử" của Hà Nội mỗi mùa mưa lũ.
Chi phí đầu tư và vận hành khổng lồ: 82 km cầu cạn đồng nghĩa với chi phí xây dựng, bảo trì cực lớn. Nếu biến thành "bức tường bê tông" che mất tầm nhìn ra sông, dự án sẽ phản tác dụng. Hệ sinh thái bờ sông, thủy sinh, thậm chí cả văn hóa ven sông cũng có thể bị tổn hại.
Giải phóng mặt bằng ven sông có thể gây xung đột lợi ích, đồng thời, dự án phải khớp với quy hoạch chung Thủ đô và quy hoạch phân khu sông Hồng, nếu không sẽ vướng pháp lý.
Tôi không phản đối ý tưởng monorail ven sông Hồng. Trái lại, đó là một khát vọng đẹp. Nhưng tôi chỉ ủng hộ khi các điều kiện sau được đáp ứng:
- Không thu hẹp hành lang thoát lũ.
- Thiết kế hòa hợp cảnh quan, giữ được vẻ đẹp sông Hồng.
- Chi phí đầu tư - vận hành minh bạch, hợp lý.
- Tích hợp đồng bộ với hạ tầng giao thông khác.
- Triển khai theo giai đoạn, có thử nghiệm thực tế.
Nếu không, giấc mơ monorail có thể biến thành "gánh nặng bê tông" của Thủ đô.
Vì thế, theo tôi, vấn đề không phải là "có làm hay không làm", mà là làm như thế nào, khi nào, và với trách nhiệm ra sao. Sông Hồng xứng đáng được gìn giữ như báu vật thiên nhiên - văn hóa, nhưng cũng xứng đáng trở thành động lực phát triển mới cho Thủ đô.
Tôi chọn ủng hộ nhưng là một sự ủng hộ tỉnh táo, có điều kiện.
|
Liên danh Tập đoàn Đèo Cả - Văn Phú vừa báo cáo kết quả sơ bộ về Dự án đại lộ - cảnh quan sông Hồng sau hơn hai tháng nghiên cứu. Dự án có tổng mức đầu tư dự kiến 300.000 tỷ đồng, bao gồm đại lộ dài khoảng 80 km, chạy dọc theo hai bên bờ sông từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở. Đại lộ này sẽ bao gồm 67 km cầu cạn, 10 km hầm chui qua cầu với 6 làn xe. Liên danh nhà đầu tư đề xuất xây dựng tuyến đường sắt đô thị dài khoảng 84 km với 82 km cầu cạn và 2 km hầm chui chạy dọc hai bên sông Hồng. Ngoài ra, dự án có 3.300 ha để phát triển không gian cây xanh, 8 công viên và các khu vực công cộng, biến khu vực ven sông thành một điểm nhấn cảnh quan phục vụ dịch vụ, du lịch. Về phương thức triển khai, Liên danh nhà đầu tư đề xuất điều chỉnh quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng, chia làm ba dự án độc lập gồm: Dự án đầu tư công giải phóng mặt bằng do UBND TP Hà Nội thực hiện; dự án PPP Đại lộ - cảnh quan sông Hồng; dự án PPP Monorail sông Hồng. |
Vũ Thị Minh Huyền