Giảm cân đột ngột và chế độ ăn kiêng thường liên quan đến rụng tóc cấp tính telogen effluvium (TE). Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây rụng tóc mảng lớn trên da đầu. Thông thường, TE xảy ra khoảng 3 tháng sau một sự kiện kích hoạt như giảm cân nhanh và kéo dài khoảng 6 tháng. Một số trường hợp cũng gây tình trạng TE mạn tính, tức kéo dài trên 6 tháng, và rụng tóc androgen, còn được gọi là hói đầu kiểu nam hoặc nữ. Dưới đây là các nguyên nhân rụng tóc liên quan giảm cân.

Ăn kiêng cấp tốc

Tóc cần đủ calo và chất dinh dưỡng để phát triển bình thường. Khi cơ thể không nhận được đủ lượng calo cần thiết, các tác dụng phụ như rụng tóc có thể xảy ra. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa rụng tóc với giảm cân nhanh, lượng calo hấp thu thấp, thiếu hụt chất dinh dưỡng và căng thẳng tâm lý. Tất cả những điều này thường gặp ở người áp dụng chế độ ăn kiêng khắc nghiệt, gây thiếu sắt, các axit béo thiết yếu, kẽm...

Kẽm cần thiết cho chức năng nang tóc, giúp bảo vệ nang tóc khỏi co rút và chậm phát triển. Kẽm cũng thúc đẩy quá trình phục hồi nang tóc.

Chế độ ăn ít protein

Axit amin đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất keratin, protein cấu trúc chính của tóc. Người ăn kiêng giảm cân ít calo, không nạp đủ protein có thể bị rụng tóc. Khi đó, cơ thể ưu tiên các chức năng quan trọng phụ thuộc vào protein như sửa chữa mô, tiêu hóa, điều hòa cân bằng pH và nước, sản xuất hormone. Sự phát triển của tóc không phải là yếu tố thiết yếu để duy trì sự sống nên rụng tóc có thể xảy ra.

Thiếu hụt các axit amin chẳng hạn histidine, leucine, valine và cysteine, cũng phổ biến ở người bị rụng tóc. Các nghiên cứu ghi nhận tình trạng thiếu hụt histidine và leucine ở nhiều người thuộc nhiều vào loại rụng tóc, bao gồm rụng tóc androgen, rụng tóc cấp tính.

Phẫu thuật giảm cân

Phẫu thuật giúp giảm cân nhanh chóng nhưng thường gây thiếu protein, vitamin, khoáng chất, từ đó dẫn đến rụng tóc. Trong một nghiên cứu năm 2020 ở Thổ Nhĩ Kỳ trên 112 phụ nữ đã trải qua phẫu thuật cắt dạ dày, 72% số người tham gia bị rụng tóc sau phẫu thuật. Gần 80% số này bắt đầu rụng tóc 3-4 tháng sau phẫu thuật và kéo dài trung bình 5,5 tháng.

Ngoài việc làm giảm sức chứa của dạ dày, một số loại phẫu thuật giảm cân còn cho phép thức ăn đi qua một phần ruột, dẫn đến kém hấp thu chất dinh dưỡng, tăng nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng. Có thể mất 6 tháng sau phẫu thuật tóc mới bắt đầu mọc lại.

Rụng tóc không nguy hiểm, nhưng thiếu hụt chất dinh dưỡng và hạn chế calo quá mức dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe như thiếu máu do thiếu sắt, mất cơ... Ngoài rụng tóc, thiếu máu do thiếu sắt còn có thể dẫn đến suy giảm chức năng não, vô sinh, bệnh tim, trầm cảm và rối loạn chức năng hệ miễn dịch. Người bị rụng tóc có thể có nồng độ sắt trong máu và tóc thấp hơn so với người không bị rụng tóc.

Hạn chế calo và protein cũng gây ra các tác dụng phụ gồm suy giảm chức năng cơ, các vấn đề về tim, đường ruột, suy giảm chức năng miễn dịch và tăng nguy cơ trầm cảm. Các tình trạng bệnh lý khác chẳng hạn bệnh tự miễn ảnh hưởng da đầu cũng có thể gây rụng tóc. Do đó, nếu tình trạng kéo dài, hãy đến bác sĩ để xác định nguyên nhân, có thể không liên quan đến giảm cân.

Để phòng ngừa và hạn chế rụng tóc, mọi người nên đặt mục tiêu giảm cân lành mạnh và bền vững. Thay vì ăn kiêng theo trào lưu, hãy chọn chế độ ăn uống cân bằng, cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng cần thiết để hoạt động tối ưu.

Nếu đang áp dụng chế độ ăn kiêng hạn chế nhiều loại thực phẩm như chế độ ăn chay, hãy đảm bảo đủ các chất dinh dưỡng mà chế độ ăn còn thiếu như sắt và kẽm. Trước khi phẫu thuật giảm cân, cần duy trì mức kẽm, sắt và vitamin B12 tối ưu, bổ sung các dưỡng chất theo khuyến nghị của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng sau đó.

Cần xác định chính xác nguyên nhân rụng tóc trước khi điều trị. Nếu rụng tóc là do thiếu một hoặc nhiều chất dinh dưỡng, bổ sung đủ dinh dưỡng có thể ngăn rụng tóc và giúp tóc mọc lại. Nếu do chế độ ăn kiêng hạn chế hoặc ăn kiêng khắc nghiệt, không cung cấp đủ calo hoặc chất dinh dưỡng cho cơ thể, cần dừng chế độ ăn này ngay và nên ăn uống cân bằng, ưu tiên thực phẩm giàu dinh dưỡng.

Bổ sung kẽm, sắt, vitamin A, B9 và C bằng đường uống hay dùng các loại thực phẩm bổ sung khác giúp kích thích mọc tóc, song nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, tránh lạm dụng. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng quá nhiều vitamin A, E và selen có thể khiến tóc rụng thêm.

Anh Ngọc (Theo Healthline)