Ở Việt Nam, đúng như nhiều người nhận xét, không ít chủ doanh nghiệp có tư duy theo kiểu bóc lột tối đa sức lao động của nhân viên. Tôi ngoài 40 tuổi, đã trải qua gần như mọi vị trí: từ nhân viên thời vụ, nhân viên chính thức, đến Phó phòng, Trưởng phòng, Phó Giám đốc, Giám đốc... Hơn 15 năm đi làm thuê ở 5 doanh nghiệp trong nước khác nhau giúp tôi hiểu rất rõ cảm giác bị sếp "hành" là như thế nào?
Trước đây, tôi từng đọc một bài viết nói rằng "năng suất lao động của Việt Nam chỉ bằng 1/10 Singapore". Lúc đó, tôi không tin, vì thực tế bản thân và đồng nghiệp luôn quay cuồng trong họp hành, báo cáo, deadline, KPI... Chúng tôi là đại diện tiêu biểu cho những người làm công ăn lương trong nước. Vậy tại sao công việc áp lực, vất vả như thế mà 10 người Việt lại chỉ làm được bằng một người Singapore?
Nhưng sau này, khi thăng tiến lên các vị trí cấp quản lý cao hơn, hiểu sâu hơn về thực trạng vận hành doanh nghiệp, tôi mới nhận ra con số đó không hề vô lý.
Thực tế, phần lớn thời gian của người lao động Việt Nam bị tiêu hao vào các cuộc họp kéo dài, tràn lan, thậm chí những việc nhỏ cũng lôi cả các bộ phận không liên quan vào. Chúng ta họp nhiều nhưng hiếm khi chốt được vấn đề sau cuộc họp. Nhiều lãnh đạo mà tôi gặp nói thẳng ra là thiếu tầm nhìn hoặc đưa ra những mục tiêu rất chung chung, xa rời thực tế, khiến nhân viên cấp dưới dù nỗ lực mấy cũng khó lòng đạt được.
>> Kiệt sức vì cam chịu chạy KPI xuyên đêm
Tinh thần làm việc nhóm cũng là một điểm yếu rất lớn trong môi trường công sở ở ta. Một cá nhân người Việt có thể rất giỏi, làm việc rất tốt, nhưng khi đặt họ trong một tập thể lớn thì lại dễ níu chân nhau, dẫm chân lên nhau, khiến năng suất cả nhóm đi xuống.
Ngoài công việc, năng lượng của nhân viên còn bị tiêu hao vào các buổi ăn nhậu, liên hoan, sinh nhật... diễn ra quá thường xuyên. Xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp, tinh thần đồng nghiệp là điều tốt, nhưng nếu giao lưu quá mức dẫn đến cả nể, bè phái, giảm tính chuyên nghiệp trong hợp tác thì nó lại phản tác dụng.
Bên cạnh đó, nhiều người làm việc rất chăm chỉ nhưng không thông minh. Nguyên lý Pareto dường như bị bỏ quên khi phần lớn thời gian và nguồn lực được đổ vào những công việc ít mang lại giá trị. Ngay cả trong chăm sóc khách hàng, thay vì tập trung vào 20% khách hàng tạo ra 80% doanh thu, nhiều doanh nghiệp lại dàn trải cho nhóm 80% còn lại, dẫn đến giảm hiệu quả chung.
Đáng nói hơn, tôi thấy nhiều doanh nghiệp Việt càng lớn lại càng trì trệ. Ở quy mô nhỏ, chủ doanh nghiệp hiểu rõ mọi khía cạnh chuyên môn, nên xử lý công việc hiệu quả. Nhưng khi vượt quá 100 nhân sự, sự rối loạn bắt đầu xuất hiện: hệ thống không được xây dựng bài bản, phân quyền lỏng lẻo, trong khi những người làm thực sự thì ít mà những kẻ cơ hội, giỏi nịnh bợ, "đâm chọt" lại nhiều. Sự tâng bốc khiến nhiều quản lý nghĩ mình là "vua", dẫn đến các quyết định cảm tính và thiếu chuyên nghiệp.
Và còn rất nhiều vấn đề khác đã và đang tồn tại trong môi trường doanh nghiệp Việt mà có lẽ những ai từng đi làm văn phòng đều hiểu rất rõ. Nhưng chung quy lại, người làm công ăn lương trong nhiều doanh nghiệp Việt đều tự hiểu ngầm với nhau rằng những các KPI, deadline, báo cáo... hầu như chỉ đẹp trên slide, nằm trên giấy tờ, nhưng hiếm khi đi vào thực tế vận hành.
Sự thật là năng suất lao động không chỉ đến từ nỗ lực cá nhân mà phản ánh cách một tổ chức vận hành và đối xử với con người của mình. Nếu doanh nghiệp không thay đổi tư duy quản trị, không chuyên nghiệp hóa hệ thống, không dám trao quyền và tin tưởng nhân viên, thì mọi chỉ số KPI, mọi khẩu hiệu về hiệu quả đều chỉ nằm trên giấy.
Muốn nâng năng suất, trước hết phải bỏ tư duy áp đặt trong quản lý và trả lại cho người lao động môi trường làm việc minh bạch, tôn trọng và thực chất. Khi chúng ta không bị cản trở bởi chính những rào cản do chính mình tạo ra, tôi tin năng suất lao động của người Việt sẽ không hề thua kém ai.
- Làm việc đến 9 giờ tối vì sợ sếp đánh giá
- Ác mộng 'chạy deadline' trước mỗi lần tôi nghỉ phép
- Tôi phát điên vì phải đi làm thứ bảy, chủ nhật
- 'Nghỉ hưu' tuổi 40 trước khi kiệt sức vì công việc
- Tôi thức ba ngày hai đêm chạy deadline, chồng làm việc 18 tiếng mỗi ngày
- Suy nghĩ sai lầm 'người Việt năng suất thấp nên phải nghỉ ít, làm nhiều'