Xuất bản lần đầu năm 1890, sách được tái bản hơn 30 lần tại Mỹ, là một trong những tác phẩm kinh điển có ảnh hưởng sâu rộng đến tư duy chiến lược hải quân toàn cầu. Tác giả - đô đốc Alfred Thayer Mahan, nhà lý luận hải quân cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 - được xem là người đặt nền móng cho khái niệm "sức mạnh biển" (sea power) hiện đại.
Bìa sách "Ảnh hưởng của sức mạnh trên biển đối với lịch sử, 1660-1783". Ảnh: Omega+
Sách gồm 14 chương, phần đầu diễn giải những thành tố của "sức mạnh trên biển", tình hình châu Âu năm 1660, chiến tranh lần thứ hai (1665-1667) giữa Anh và Hà Lan. Các chương sau đó xoay quanh cuộc chiến Anh và Pháp trong liên minh chống các tỉnh hợp nhất (1672-1674), hay chiến tranh giành quyền thừa kế ngai vàng Tây Ban Nha, cuộc hải chiến ở Malaga. Một số chương khác kể chiến tranh trên biển ở châu Âu (1779-1782), sự kiện ở Đông Ấn (1778-1781), khép lại bằng thảo luận mang tính phê phán cuộc chiến trên biển năm 1778.
Trong tác phẩm, Mahan tái hiện sự trỗi dậy và thăng trầm của các đế chế hải quân như Hà Lan, Tây Ban Nha, Anh và Pháp, qua những cuộc chiến giành lợi ích ở châu Âu, Bắc Mỹ. Ông chỉ ra rằng đằng sau mọi sức mạnh quân sự trên biển là sức mạnh kinh tế, thương mại là nền tảng tồn tại của hải quân. Theo Mahan, một lực lượng hải quân chỉ có ý nghĩa khi bảo vệ, mở rộng được các tuyến thương mại quốc gia.
Theo đơn vị phát hành ấn phẩm, ở Anh, tư tưởng Mahan được xem là sự khẳng định cho vị thế của "đế chế mặt trời không bao giờ lặn". Ở Mỹ, đó là kim chỉ nam cho giấc mơ vươn ra đại dương. Tại Đức và Nhật Bản, học thuyết Mahan trở thành nền tảng để xây dựng các lực lượng hải quân hùng mạnh đầu thế kỷ 20. Từ các cuộc đua vũ trang, mở rộng thuộc địa đến hai cuộc thế chiến, dấu ấn của Mahan hiện hữu như một sợi chỉ đỏ xuyên suốt lịch sử cận hiện đại.
Ảnh hưởng của ông không chỉ dừng ở lĩnh vực quân sự mà còn tác động sâu sắc đến chính sách đối ngoại, học thuyết hàng hải của nhiều quốc gia ven biển. Đến nay, hiếm công trình nào về lý thuyết chiến tranh hay chiến lược quốc gia mà không nhắc đến Mahan như một nền tảng tư tưởng không thể thiếu.
Alfred Thayer Mahan (1840-1914) là sĩ quan hải quân và nhà sử học người Mỹ. Ông được xem là một trong những tư tưởng gia có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử chiến lược hiện đại. Tư tưởng của Mahan giúp định hình chính sách hải quân của Mỹ, Anh, Đức và Nhật suốt thế kỷ 20. Tại Mỹ, Mahan không chỉ là học giả mà còn là biểu tượng tinh thần, là thần tượng của nhiều sĩ quan hải quân Mỹ. Chân dung ông được treo trong phòng làm việc của các tư lệnh hải quân và lục quân.
Mai Nhật