Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, vào mùa thu đông trẻ nhỏ rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bởi thời tiết thuận lợi cho vi khuẩn, virus trong môi trường phát triển mạnh và tấn công hệ miễn dịch non yếu. Khi mắc bệnh, trẻ dễ có diễn tiến nặng, biến chứng nguy hiểm hơn người lớn.
Với khí hậu nhiệt đới, khu vực phía Nam ghi nhận các bệnh truyền nhiễm quanh năm, nổi bật là bệnh sốt xuất huyết, sởi, tay chân miệng. Đồng thời, mùa thu đông, trẻ dễ mắc các bệnh khác như viêm da dị ứng, viêm não Nhật Bản, quai bị, Thuỷ đậu, các bệnh về tiêu hoá, tiêu chảy do virus, cúm mùa, các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp...
"Tiêm phòng vaccine đầy đủ và đúng lịch, nhằm kích thích cơ thể sinh ra miễn dịch chủ động đặc hiệu, là biện pháp hiệu quả nhất để làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do bệnh truyền nhiễm ở trẻ em", BS Bạch Thị Chính khuyến cáo.
Bác sĩ đang khám và tư vấn cho bé trước khi tiêm chủng tại Trung tâm tiêm chủng VNVC. Ảnh: VNVC
Để phòng ngừa nguy cơ nhiễm bệnh thời điểm này, phụ huynh nên chủ động cho trẻ chích ngừa những loại vaccine dưới đây:
Vaccine cúm
Tại Việt Nam, cúm mùa xuất hiện quanh năm. Các biến chứng có thể xảy ra liên quan đến bệnh cúm bao gồm viêm phổi, viêm phế quản, suy hô hấp, nhiễm trùng xoang và nhiễm trùng tai.
Trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên có thể tiêm chủng ngừa cúm. Trẻ em từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi, trước đó chưa được tiêm ngừa cúm, cần được bảo vệ bởi 2 liều vaccine cúm cách nhau tối thiểu 1 tháng và sau đó tiêm nhắc lại mỗi năm một lần. Trẻ lớn từ 9 tuổi và người lớn cần tiêm 1 mũi và nhắc lại mỗi năm 1 lần
Việc tiêm vaccine cúm nên được nhắc lại hằng năm để đảm bảo kháng thể được duy trì và tương thích với những chủng cúm biến đổi hàng năm. Hiện Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC vừa đưa vào sử dụng vaccine cúm thế hệ mới cho trẻ em, người lớn, có thể phòng tới 4 chủng virus cúm mùa nguy hiểm nhất hiện nay, được gọi là vaccine cúm Tứ giá.
Vaccine bạch hầu - ho gà - uốn ván
"Bạch hầu, uốn ván, ho gà là 3 căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu đối với trẻ nhỏ đặc biệt trong những năm đầu đời. Bệnh để lại những hậu quả nặng nề như như suy hô hấp, viêm phổi, viêm não (đối với bệnh Ho Gà); viêm cơ tim và viêm thần kinh (đối với bệnh Bạch Hầu); co thắt thanh quản, thuyên tắc phổi, gãy xương (đối với bệnh Uốn Ván)..., Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết. "Trẻ nhỏ từ 2 tháng tuổi đã được tiêm vaccine phòng các bệnh này, đến 16-24 tháng tuổi là phải tiêm nhắc lại. Có những loại vaccine chỉ tiêm 1 – 2 lần là có thể phòng bệnh, nhưng đối với vaccine phòng Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván, cần phải tiêm nhắc lại nhiều lần để thời gian bảo vệ kéo dài hơn."
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), các vaccine 3 thành phần phòng Bạch hầu - Ho gà - Uốn ván cần được tiêm nhắc khi trẻ em 4-7 tuổi và 9-15 tuổi và sau đó tiêm nhắc mỗi 10 năm để duy trì hiệu quả bởi hiệu quả miễn dịch phòng ngừa đối với Bạch hầu - Ho gà - Uốn ván của cơ thể ở những thời điểm này đã suy giảm nhiều. Trên thế giới cũng đã ghi nhận những đợt dịch ho gà bùng phát ở nhóm tuổi 15-18 do không tiêm nhắc lại các vaccine này.
Vaccine Viêm não Nhật Bản
Bác sĩ Bạch Thị Chính cho biết trẻ em là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh viêm não Nhật Bản, đặc biệt trong thời điểm giao mùa. Theo thống kê của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, các trường hợp bệnh viêm não Nhật Bản đa phần là do chưa được tiêm phòng đầy đủ, không tiêm nhắc lại hoặc do người thân nhầm lẫn triệu chứng với những bệnh cảm sốt thông thường, dẫn đến chậm trễ trong việc điều trị.
Viêm não Nhật Bản hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm vaccine. Vaccine Viêm não Nhật Bản có thể tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên, đã được chứng minh là có hiệu quả phòng bệnh cao.
Tiêm phòng vaccine đầy đủ và đúng lịch là biện pháp hiệu quả nhất để làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do bệnh truyền nhiễm ở trẻ em. Ảnh: VNVC
Vaccine phế cầu/não mô cầu
Phế cầu khuẩn có nhiều chủng phức tạp, dễ lây truyền qua đường hô hấp (ho, hắt hơi) và gây ra những bệnh nghiêm trọng đe dọa tính mạng như viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa và nhiễm khuẩn huyết. Đặc biệt ở nhóm đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già, người có hệ miễn dịch suy yếu, tỷ lệ tử vong lên đến 50%.
vaccine phế cầu có thểnên tiêm cho trẻ ngay từ 6 tuần tuổi. Nếu tiêm vaccine phế cầu đủ mũi, đúng lịch, trẻ sẽ được bảo vệ an toàn, đủ để ngừa các bệnh do khuẩn phế cầu gây ra. Khi trẻ lớn, tùy vào cơ địa có thể cân nhắc xem có cần tiêm thêm mũi nhắc vaccine phế cầu hay không.
Vi khuẩn não mô cầu cũng có thể gây viêm não hoặc viêm màng não hoặc cả hai. Trẻ mắc viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu có dấu hiệu sốt cao đột ngột 39-40 độ C, đau đầu, nôn ói..., có thể tử vong trong 24 giờ.
Trẻ em từ 6 tháng tuổi được khuyến cáo tiêm vaccine phòng các bệnh gây ra do não mô cầu khuẩn tuýp B+C. Ngoài ra, vaccine phòng các bệnh viêm màng não do não mô cầu khuẩn tuýp A, C, Y, W-135 được khuyến cáo tiêm cho trẻ em từ 9 tháng6 tuổi và người lớn đến 55 tuổi.Vaccine chủng ngừa não mô cầu có hiệu quả bảo vệ lên đến 90%.
Vaccine sởi-quai bị-rubella
Sởi - Quai bị - Rubella đều là những căn bệnh rất dễ lây qua đường hô hấp nếu chưa có kháng thể phòng bệnh. Bệnh lây lan nhanh, dễ gây thành dịch và có thể để lại biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời, ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng.
Hiện nay đã có vaccine phối hợp MMR II (Mỹ) giúp phòng cùng lúc 3 bệnh sởi - quai bị - Rubella chỉ trong 1 mũi tiêm, có thể tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi (hoặc có thể tiêm sớm hơn từ 6 tháng tuổi nếu có dịch xảy ra). Đây là vaccine sống, giảm độc lực, hoạt động bằng cách tạo miễn dịch chủ động giúp cơ thể chống lại virus gây bệnh.
Vaccine Thuỷ đậu
Tại Việt Nam, Thuỷ đậu là một trong những bệnh có tỷ lệ lây nhiễm cao nhất. Bác sĩ Bạch Thị Chính khuyến cáo: "Những người chưa bao giờ bị Thuỷ đậu hoặc chưa được tiêm phòng sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh. Thuỷ đậu không loại trừ độ tuổi, có thể tấn công bất cứ lúc nào. Trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi... là những đối tượng có hệ thống miễn dịch yếu hơn nhóm người khác nên có nguy cơ nhiễm bệnh tăng lên, dễ gặp các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não... thậm chí tử vong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, tiêm vaccine Thuỷ đậu là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe trước căn bệnh nguy hiểm này."
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị nên tiêm vaccine Thuỷ đậu cho tất cả trẻ em. Trẻ cần được tiêm mũi vaccine Thuỷ đậu đầu tiên từ 9 tháng tuổi, cần tiêm 2 mũi để đảm bảo hiệu quả bảo vệ cao nhất. Đồng thời, nên tiêm cho trẻ thêm loại vaccine kết hợp chống lại bệnh sởi, quai bị và rubella (MMR-II) để phòng ngừa bệnh, bởi Thuỷ đậu và sởi có những triệu chứng lâm sàng tương đối giống nhau, khiến phụ huynh dễ nhầm lẫn.
Bác sĩ Bạch Thị Chính nhấn mạnh: Trong bối cảnh Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, để hạn chế tối đa nguy cơ 'bệnh chồng bệnh', tăng khả năng miễn dịch, trẻ em và người lớn cần được tiêm chủng các loại vaccine phòng các bệnh truyền nhiễm mùa thu - đông càng sớm càng tốt. Việc tiêm vaccine đủ mũi, đúng phác đồ, đúng lịch giúp trẻ phòng bệnh hiệu quả, giảm chi phí gánh nặng bệnh tật cho gia đình và cả xã hội, đồng thời ngăn chặn nguy cơ dịch bệnh lây lan, bảo vệ sức khỏe cho trẻ nhỏ và cộng đồng".
Anh Ngọc