Nhạc sĩ cùng vợ, nhà giáo Minh Ngà, từ Vũng Tàu (cũ) ra Hà Nội nhận giải, tối 3/10. Ông xúc động nhắc kỷ niệm về quê hương, nguồn cảm hứng trong âm nhạc. 45 năm xa quê, nhạc sĩ đều rưng rưng mỗi lần nghe giọng nói Hà Nội.
"Tôi nhớ mái tóc dài, nhớ đôi guốc gõ vào ngõ vắng. Tôi không phải người nhạc sĩ sáng tác về Hà Nội. Tôi chỉ viết những gì tôi nhớ, tôi thương, tôi yêu, nhưng không ngờ những bài hát đó đến với khán giả và giúp tôi có vinh dự hôm nay", nhạc sĩ nói.
Nhạc sĩ Trần Tiến nói về kỷ niệm với Hà Nội. Video: Hà Thu
Dù theo thời gian, thành phố đổi thay, trong lòng ông giữ hình bóng Hà Nội xưa như trong tranh Bùi Xuân Phái. "Hà Nội là mẹ tôi, là chị tôi, là bạn bè tuổi thơ tôi. Dù giàu sang, nghèo đói, bệnh tật và những nỗi cô đơn có làm ai đau khổ, thì mãi mãi trái tim vẫn nằm lại nơi quê nhà. Bao nhiêu điều cần nói, tôi đã gửi vào những bài hát hết rồi", ông cho biết thêm.
Nhạc sĩ nói kính trọng và tìm thấy chất liệu từ các thế hệ đi trước, những người gắn bó và có nhiều tác phẩm hay về Hà Nội như đạo diễn Trần Văn Thủy, nhà thơ Phan Vũ của Em ơi! Hà Nội phố và nhất là họa sĩ Bùi Xuân Phái. Nhạc sĩ Trần Tiến học vẽ từ năm bảy tuổi, thần tượng họa sĩ Bùi Xuân Phái. Sau phần giao lưu, ông ngẫu hứng hát một vài câu trong các sáng tác của mình và bài Mặt trời bé con.

Nhạc sĩ Trần Tiến ở sự kiện tối 3/10. Ảnh: Hòa Nguyễn
Trong tác phẩm của Trần Tiến, Hà Nội như một nguồn mạch bền chặt. Mạch nguồn ấy vượt qua một địa danh, trở thành không gian ký ức tuổi thơ, là dòng chảy văn hóa dân gian Bắc Bộ. Từ Ngẫu hứng sông Hồng đến Phố nghèo, Mặt trời bé con, đến Quê nhà góp phần làm giàu thêm bản sắc âm nhạc của ông, đưa Hà Nội trở thành một biểu tượng văn hóa.
Trần Tiến sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Tuổi thơ ông gắn bó Ngõ Gạch (nay là một đoạn của phố Nguyễn Văn Siêu), trong căn nhà cách sông Hồng vài trăm mét. Anh trai ông - nghệ sĩ Trần Hiếu - thường bế em ra bãi cát đầy lau sậy chơi. Sau này, Trần Tiến viết trong Ngẫu hứng sông Hồng: "Tôi ôm con sáo bé bỏng của tôi, lang thang theo cha dọc bờ sông trắng xóa".
Anh Thơ hát "Ngẫu hứng" của nhạc sĩ Trần Tiến. Video: YouTube Anh Thơ
Những kỷ niệm trong căn nhà 14 Ngõ Gạch theo Trần Tiến suốt một đời du ca, đi vào nhiều ca khúc của ông, từng được Trần Tiến và anh trai Trần Hiếu kể lại trong concert Chuyện phố bên sông, năm 2015.
Trong bài Ngẫu hứng phố, ông khắc họa một Hà Nội vừa bình dị vừa lãng mạn: "Hà Nội cái gì cũng rẻ/ Chỉ có đắt nhất bạn bè thôi", hay "Chỉ có đắt nhất tình người thôi". Mặt trời bé con cũng chứa đựng ký ức tuổi thơ của ông với Hà Nội. Những ngày còn nhỏ, nhạc sĩ thường trèo lên ống máng Nhà hát Lớn Hà Nội xem ca nhạc. Sau này, khi nhìn thấy những đứa bé trèo cành me xem các nhạc sĩ, ông nhớ lại mình thuở còn thơ và viết ca khúc.
Ở Phố nghèo, màu "nâu" trong từng câu hát như một bản hòa tấu của sự trầm mặc, gợi nhớ đến Hà Nội cổ kính với mái ngói rêu phong, sắc nâu của chiếc áo cũ, của bộ bàn ghế trong quán cà phê nhỏ ven đường.
Khi được hỏi về dự định tiếp tục viết nhạc về Hà Nội, ông cho biết: "Trời cho gì thì viết nấy thôi, và cũng may mắn bài nào ra cũng được mọi người đón nhận. Đối với riêng tôi, việc khó nhất cho người viết là khi trái tim mình bị lãnh cảm".