Liệt cơ vận nhãn (Ophthalmoplegia) là liệt hoặc yếu các cơ điều khiển chuyển động của mắt, dẫn tới hai bên mắt mất khả năng phối hợp thị giác và di chuyển. Tình trạng này có thể gây ra hiện tượng nhìn đôi (song thị), mỏi mắt, đặc biệt là khi cố gắng tập trung vào các vật thể ở khoảng cách gần hoặc xa. Người bị liệt cơ vận nhãn cũng có thể bị sụp mí mắt, khó di chuyển mắt theo mọi hướng.

ThS.BS Lê Thanh Huyên, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cho biết liệt cơ vận nhãn có thể xảy ra ở mọi người, một số người có nguy cơ cao hơn như mắc tiểu đường hoặc các bệnh liên quan đến mạch máu, bệnh tự miễn như đa xơ cứng, bệnh Graves có thể gây ra các phản ứng miễn dịch bất thường tấn công vào cơ vận nhãn. Người có tiền sử chấn thương vùng đầu hoặc mắt cũng có thể bị liệt cơ vận nhãn do ảnh hưởng đến dẫn truyền thần kinh chịu trách nhiệm cho sự di chuyển của mắt... Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp.

Chấn thương

Chấn thương sọ não hoặc chấn thương hố mắt có thể làm tổn thương trực tiếp đến các dây thần kinh (thường là dây thần kinh số VI). Lúc này, khả năng điều khiển chuyển động của mắt bị ảnh hưởng, dẫn đến liệt một phần hoặc toàn bộ cơ vận nhãn.

U não

Các khối u trong não, nhất là những khối u nằm gần các cấu trúc kiểm soát chuyển động của mắt, có thể gây chèn ép và làm tổn thương nhiều dây thần kinh. Nó cũng có thể khiến áp lực trong sọ não tăng, dẫn tới liệt dây thần kinh số VI, gây liệt vận nhãn. Chấn thương sọ não, viêm não, xuất huyết não cũng có thể làm tăng áp lực sọ não.

Bệnh lý mạch máu

Tai biến mạch máu não, phình động mạch cảnh, phình động mạch do tiểu đường, tăng huyết áp, xuất huyết màng não... là những bệnh lý mạch máu thường gặp dẫn tới liệt vận nhãn. Những tổn thương này có thể gây gián đoạn tín hiệu thần kinh từ não đến cơ mắt khiến chúng bị liệt.

Yếu tố bẩm sinh

Một số trẻ sinh ra đã có bất thường ở cơ vận nhãn hoặc dây thần kinh liên quan, dẫn đến lác bẩm sinh, sụp mí hoặc rối loạn vận nhãn. Nguyên nhân có thể là do đột biến gene hoặc những rối loạn phát triển hệ thần kinh xuất hiện trong thai kỳ. Tùy theo mức độ lác, liệt vận nhãn, cần tìm tới các bệnh viện, cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn tập vật lý trị liệu để chức năng vận động mắt; đeo kính chuyên dụng giúp giảm nhìn đôi, cải thiện tầm nhìn hay phẫu thuật để điều chỉnh cơ vận nhãn...

Rối loạn chuyển hóa

Các bệnh chuyển hóa như tiểu đường, rối loạn tuyến giáp (bệnh Graves hay basedow) có thể dẫn tới những tổn thương vi mạch, trong đó có dây thần kinh mắt gây liệt vận nhãn. Trong trường hợp này, người bệnh cần ưu tiên điều trị các bệnh lý chuyển hóa, từ đó giúp cải thiện liệt cơ chuyển động của mắt.

Khuê Lâm