Đại diện Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, cho biết như trên trong bối cảnh Việt Nam vẫn ghi nhận các ca dại. Khu vực Đông Nam Á cũng là điểm nóng của bệnh do lượng chó thả rông lớn, tỷ lệ tiêm phòng dại ở vật nuôi thấp, một số quốc gia có tình trạng buôn bán thịt chó mèo. Đặc biệt, từ đầu tháng 9, Thái Lan ghi nhận "vùng dịch bệnh dại tạm thời", đồng thời ban hành lệnh cấm di chuyển chó mèo và động vật có vú trong 30 ngày.

Theo Bộ Y tế, bệnh dại là mối nguy hiểm đối với sức khỏe con người do gần 100% tử vong khi các triệu chứng xuất hiện. Chính phủ đã đưa bệnh dại vào chương trình phòng, chống quốc gia từ 2021. Tuy nhiên, toàn quốc vẫn ghi nhận các ca tử vong do bệnh này, với 82 ca của năm 2023, 89 ca trong năm 2024.

Trong đó, 100% ca tử vong do không tiêm vaccine hoặc huyết thanh kháng dại. Các nguyên nhân không tiêm phòng chủ yếu gồm: tại thời điểm cắn, chó bình thường nên không đi tiêm phòng (chiếm 63%); không hiểu biết về bệnh dại; sợ không có tiền nên không đến cơ sở y tế; dùng thuốc nam, đông y; trẻ nhỏ không nói được với bố mẹ khi bị cắn; giết mổ chó.

Trước tình hình trên, Bộ Y tế khuyến cáo điều trị dự phòng sớm rất quan trọng để ngăn ngừa tử vong. Người bị động vật cắn cần thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp phòng dại gồm: rửa sạch vết thương với xà phòng dưới vòi nước chảy trong 15 phút; sau đó sát khuẩn bằng cồn 45-70 độ hoặc cồn iốt; cuối cùng tiêm ngừa dại càng sớm càng tốt.

Để phòng bệnh dại, Bộ Y tế khuyến cáo người dân bảo vệ bản thân, tránh để động vật cắn. Mỗi gia đình cần nuôi chó, mèo có trách nhiệm bằng cách: tiêm vaccine cho con vật, không trêu đùa khiến con vật nổi nóng, quản lý vật nuôi của gia đình để không gây nguy hiểm cho người xung quanh. Người dân giảm tối đa việc buôn bán, vận chuyển và giết mổ chó, mèo để lấy thịt. Mọi người không sử dụng các biện pháp chuyên môn, kỹ thuật y tế chưa được công nhận như bài thuốc đông y, cổ truyền, gia truyền, hoạt động mê tín dị đoan để khám, điều trị cho người bị bệnh dại hoặc người bị chó, mèo cắn.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, nhấn mạnh can thiệp sớm trước khi bệnh dại khởi phát và dự phòng bệnh trong cộng đồng giúp bảo vệ nhiều sinh mạng. Vaccine và huyết thanh kháng dại có khả năng kích hoạt hệ thống miễn dịch và tạo ra các kháng thể nhận diện virus và tiêu diệt chúng, bảo vệ cơ thể.

Việt Nam lưu hành hai loại vaccine dại gồm Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Người chưa tiêm vaccine hoặc lịch sử tiêm vaccine không rõ ràng, nếu bị cắn, cào, phác đồ tiêm gồm 5 mũi vào các ngày 0-3-7-14-28, đường tiêm ở bắp; hoặc 8 mũi vào ngày 0-3-7-28 với đường tiêm trong da. Tùy theo mức độ vết thương và theo dõi được con vật, bác sĩ có thể chỉ định phối hợp thêm huyết thanh kháng dại hoặc dừng tiêm sau 10 ngày.

Người chưa bị cào, cắn hoặc có nguy cơ cao phơi nhiễm bệnh dại như bác sĩ thú y, nhân viên vườn thú, làm việc tại cơ sở chăm sóc thú cưng... nên tiêm vaccine để dự phòng. Phác đồ gồm ba mũi vaccine vào ngày 0, 7, 21 hoặc 28. Người đã tiêm đủ phác đồ dự phòng trước phơi nhiễm hoặc đã tiêm đủ liều ở lần bị cắn trước đó, chỉ cần thêm hai mũi vaccine và không cần tiêm huyết thanh dù có vết thương nặng.

Văn Hà - Diệu Thuần