Lý do mì soba hay được ăn vào giao thừa ở Nhật Bản

Đêm 31/12, khi những hồi chuông chùa vang lên khắp Nhật Bản, các gia đình quây quần bên bát mì soba. Đây là phong tục tồn tại từ khoảng giữa thời kỳ Edo (1603-1867), không chỉ là bữa ăn đêm đơn thuần mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tâm linh của người dân xứ sở mặt trời mọc.

Truyền thống ăn mì soba này được gọi là "toshikoshi soba", nghĩa đen là: mì soba vượt qua năm cũ. Nhâm nhi bát mì kiều mạch vào đêm giao thừa là cách người Nhật cầu chúc sự trường thọ và rũ bỏ những điều không may của năm cũ.

Khác với các loại mì dai như udon hay ramen, mì soba làm từ hạt kiều mạch nên rất dễ đứt khi cắn. Vì thế, người Nhật tin rằng đặc tính này tượng trưng cho việc "cắt đứt" hoàn toàn những nợ nần, muộn phiền và vận rủi của năm vừa qua. Hình dáng mảnh và dài của sợi mì cũng được xem là biểu tượng của cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh.

Theo trang web của Hiệp hội Soba, một lý do khác khiến người Nhật ăn mì soba vào đêm giao thừa là để cầu sự sung túc, thịnh vượng. Trước đây, các thợ kim hoàn thường dùng loại bột soba mịn để thu gom những hạt bụi vàng hoặc sơn mài vàng bị rơi vãi, vì bột soba rất dễ bám vàng. Từ đó, người ta tin rằng ăn soba sẽ mang vàng bạc, tài lộc đến cho gia đình trong năm mới.

Có thể ăn nóng hoặc lạnh tùy khẩu vị vùng miền, nhưng quy tắc quan trọng nhất là phải ăn hết bát mì trước khoảnh khắc giao thừa. "Nếu bạn để lại mì sang năm mới, điều đó được coi là điềm xấu về tài chính và bạn sẽ mang theo những gánh nặng của năm cũ sang năm sau", một chuyên gia văn hóa Nhật Bản cho biết.

Soba có hai dạng chính: mì nóng (kake-soba) và mì lạnh (mori-soba).

Mì soba nóng thường được phục vụ trong bát với sợi mì đã ở sẵn trong nước dùng soba nóng nấu từ katsuo dashi (cá ngừ bào). Trong bát có nhiều loại topping và hương vị khác nhau, tùy theo từng quán hoặc tại gia đình.

Soba lạnh, còn gọi là mì chấm, được phục vụ kèm một bát nước chấm riêng. Mì soba lạnh được xếp trên zaru, một chiếc khay tre nhỏ có khe thoáng. Bên cạnh là một đĩa nhỏ đựng wasabi và hành lá, đôi khi có thêm một quả trứng cút nhỏ. Người ăn cho hành lá vào bát nước chấm, thêm wasabi tùy khẩu vị, sau đó gắp mì chấm vào nước dùng và húp khi ăn.

Việc húp mì soba phát ra tiếng được xem là dấu hiệu thể hiện sự thưởng thức và còn giúp món ăn ngon hơn.

Tại Tokyo, nước dùng thường được nấu đậm đà từ nước tương, trong khi ở khu vực phía tây Osaka, người dân ưa chuộng vị thanh nhẹ từ nước dùng dashi. Topping phổ biến nhất là tôm chiên tempura (tượng trưng cho sự trường thọ vì hình dáng cong như lưng người già) hoặc hành lá (tượng trưng cho sự an lành).

Ngày nay, toshikoshi soba vẫn là nét văn hóa không thể thiếu với người Nhật. Ngoài những ý nghĩa kể trên, sự tiện lợi của món mì giúp các gia đình có thêm thời gian nghỉ ngơi sau những ngày bận rộn dọn dẹp nhà cửa đón Tết.

Ngày 31/12 là ngày bận rộn nhất trong năm đối với các quán mì soba. Vào ngày này, nhiều quán thường chỉ phục vụ một số loại soba giới hạn. Nếu bạn ở Nhật Bản vào dịp năm mới, hãy đón năm mới như người bản địa bằng cách ghé quán soba gần nhất. Các quán ăn này có ở khắp nơi, giá cả phải chăng, lại là một bữa ăn nóng và giàu dinh dưỡng.

Bếp trưởng Hideyuki Okamoto, người từng theo học ba năm tại một trường dạy soba chuyên nghiệp và điều hành một nhà hàng suốt 30 năm, cho biết nhà hàng của ông phục vụ mì soba phủ lá vàng vào ngày 31/12. Gia đình Okamoto giải thích: "Ở Nhật Bản, lá vàng được coi là biểu tượng của may mắn, vì vậy chúng tôi thêm nó vào món ăn trong những dịp đặc biệt. Với món soba này, chúng tôi mong muốn mang lại may mắn và thịnh vượng cho năm mới".

Tâm Anh (theo Tokyo Weekender, livejapan, JNTO)