Vợ chồng quan hệ khi kích trứng có giảm hiệu quả điều trị? Cần làm gì để tăng tỷ lệ thụ tinh thành công? (Minh Ngọc, 37 tuổi, Thái Bình)

Trả lời:

Vào mỗi chu kỳ kinh, buồng trứng thường có một hoặc hai nang noãn phát triển vượt trội, trưởng thành, vỡ ra và giải phóng noãn (rụng trứng). Những nang noãn còn lại bị thoái triển (tự tiêu biến). Ở phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt đều, quá trình này diễn ra hàng tháng, giúp noãn có cơ hội gặp tinh trùng để thụ tinh.

Tuy nhiên, phần lớn người mắc hội chứng buồng trứng đa nang, buồng trứng hai bên có nhiều nang nhỏ, không có nang trưởng thành vượt trội và phóng noãn, làm giảm cơ hội gặp nhau của trứng và tinh trùng, dẫn đến khó thụ thai. Đây là nguyên nhân vô sinh do rối loạn nội tiết thường gặp, xảy ra khoảng 8-13% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (15-44 tuổi). Tuy vậy, khoảng 70% trường hợp không được phát hiện.

Một số người bệnh chỉ cần giảm cân, điều chỉnh chế độ sinh hoạt, sử dụng thuốc cải thiện các rối loạn nội tiết đi kèm là có thể mang thai tự nhiên mà chưa cần đến các phương pháp hỗ trợ như bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)... Thống kê cho thấy phụ nữ từ 35 tuổi trở lên, khả năng thụ thai bắt đầu giảm mạnh. IVF là phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại và hiệu quả nhất cho trường hợp vô sinh do hội chứng này.

Kích thích buồng trứng là một trong những bước quan trọng của IVF. Phương pháp này sử dụng các loại thuốc nội tiết (dạng uống hoặc tiêm) chứa hormone (FSH) kích thích phát triển nang noãn. Sau khi nang đạt đủ kích thước, người bệnh được tiêm thuốc gây trưởng thành noãn (rụng trứng). Noãn sau khi lấy ra khỏi cơ thể bằng phương pháp chọc hút noãn nếu đủ điều kiện sẽ kết hợp với tinh trùng để tạo phôi.

Trong thời gian kích trứng, các cặp vợ chồng vẫn có thể quan hệ tình dục. Tuy nhiên, không nên hoạt động quá mạnh để tránh nguy cơ bị xoắn buồng trứng, vỡ nang buồng trứng. Vợ chồng cần kiêng quan hệ 3-5 ngày trước ngày chọc hút trứng.

Để quá trình kích thích buồng trứng đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên giữ tâm lý thoải mái, ăn uống đa dạng, đủ chất, khoa học đảm bảo sức khỏe. Nên uống đủ nước; không hút thuốc lá; kiêng rượu bia và thức uống chứa nhiều caffeine như trà, cà phê. Tăng cường các loại rau xanh và trái cây; ưu tiên ăn cá, dầu thực vật và các loại hạt; hạn chế chất béo động vật, thực phẩm chiên rán, đồ ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn...

Trong thời gian này, người chồng cũng cần giữ sức khỏe tốt, ăn uống lành mạnh, tránh các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá để đảm bảo chất lượng tinh trùng, giúp tạo ra mẫu thu tốt cho quá trình tạo phôi.

Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang tiềm ẩn nhiều nguy cơ khi kích trứng như quá kích buồng trứng, chất lượng noãn kém... Người bệnh có thể khó thở, chóng mặt, đau chướng bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy. Lúc này cần đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị. Tại IVF Tâm Anh, phác đồ kích trứng được xây dựng cá thể hóa dựa trên tình trạng từng người bệnh để đạt hiệu quả, an toàn, đảm bảo sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người mẹ sau này.

Một số trường hợp sau quá trình kích trứng, một vài hoặc tất cả noãn không phát triển đến giai đoạn trưởng thành. Trước đây, những noãn này thường bị loại bỏ hoặc sử dụng với hiệu quả thấp. Hiện, với trang thiết bị hiện đại hỗ trợ, các chuyên viên phôi học có thể nuôi cấy những noãn non trong môi trường ống nghiệm, giúp chúng trưởng thành để sẵn sàng thụ tinh. Đây gọi là kỹ thuật trưởng thành noãn non trong ống nghiệm (IVM). Các giai đoạn sau đó như tạo phôi, nuôi cấy phôi vẫn diễn ra như một chu kỳ IVF thông thường.

Phương pháp này ít xâm lấn, hạn chế đau đớn cho người bệnh, tiết kiệm chi phí. Phác đồ IVM chỉ sử dụng liều thuốc thấp trong thời gian ngắn hoặc đôi khi không sử dụng, vì thế tránh nguy cơ quá kích buồng trứng, giảm chi phí điều trị. Bệnh nhân đáp ứng quá mức hoặc đáp ứng kém với kích thích buồng trứng, buồng trứng kháng FSH, nguy cơ cao quá kích buồng trứng hoặc mắc hội chứng buồng trứng đa nang... có thể sử dụng kỹ thuật IVM. Tỷ lệ có thai thực khi thực hiện IVM đạt khoảng 20-40%.

Hội chứng buồng trứng đa nang không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn liên quan đến nhiều rối loạn chuyển hóa khác như rối loạn chuyển hóa đường, mỡ, tăng nguy cơ tiểu đường, thừa cân, béo phì, mắc bệnh tim mạch và các biến chứng thai kỳ như sẩy thai, thai lưu, đẻ non.

Những phụ nữ mắc hội chứng này thường có chu kỳ kinh không đều, rậm lông, sạm da... Ngoài điều trị hỗ trợ sinh sản, bạn nên khám và điều trị bệnh lý để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

Bác sĩ Lê Mai Anh
Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội