Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, khuyến cáo như trên khi mới đây, TP HCM tiếp tục ghi nhận 2 ca tử vong do bệnh dại. Nhiều người tiếp xúc gần với các bệnh nhân đã được khuyến cáo tiêm vaccine dự phòng bệnh dại.

Bác sĩ Chính cho biết người bệnh dại không thể kiểm soát phản xạ của cơ thể. Họ có biểu hiện sợ nước, sợ gió, tiếng ồn, hay ánh sáng... và dễ bị kích thích bởi những yếu tố này. Khi đó, người bệnh có thể có các cơn co thắt cơ vùng họng, thanh quản và hô hấp gây đau đớn, kích động, cuồng nộ. Trong cơn tuyệt vọng và sợ hãi, họ có thể gây ra những hành vi nguy hiểm đối với người tiếp xúc hoặc chăm sóc như cắn, cào...

Tháng 5/2023, bé gái 3 tuổi ở tỉnh Quảng Trị (thuộc tỉnh Quảng Bình cũ) đã cào cấu, cắn cha mẹ. Tháng 11/2023, một phụ nữ ở An Giang (Hà Tiên, Kiên Giang cũ) bị người chồng mắc bệnh dại cắn vào tay trái và cào chảy máu mặt mũi.

Bác sĩ Chính phân tích virus dại sau khi xâm nhập qua vết cắn sẽ nhân lên trong các tế bào cơ và sau đó bám vào rễ thần kinh cơ rồi di chuyển dọc dây thần kinh ngoại biên để đến hệ thần kinh trung ương. Khi tiến vào não, virus nhân lên mạnh mẽ gây viêm não và rối loạn chức năng điều khiển các hoạt động sống cơ bản như nuốt, hô hấp... của hệ thần kinh trung ương, gây đau, không thể nuốt, liên tục tiết nước bọt, gây tử vong.

Hiện chưa ghi nhận trường hợp lây bệnh dại trực tiếp từ người mắc bệnh sang người lành. Y văn thế giới đã ghi nhận bệnh dại lây từ người sang người sau khi nhận giác mạc, gan, thận, tim của người bệnh dại ở Mỹ, Đức, Trung Quốc, Ấn Độ...

"Khi đã lên cơn dại, gần 100% động vật và người bệnh đều tử vong. Về lý thuyết, nước bọt của động vật và người bệnh dại đều có chứa virus nên có thể lây nhiễm bệnh cho người thông qua vết cắn, liếm lên vết thương hở. Ngoài ra, nước bọt bắn lên vùng có vết thương hở hoặc niêm mạc mắt mũi, miệng cũng có nguy cơ lây truyền bệnh", bác sĩ Chính nói.

Bác sĩ Chính lưu ý bệnh dại có các triệu chứng ban đầu như sốt, đau đầu, mệt mỏi, có thể nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác. Bên cạnh đó, những biểu hiện bồn chồn, bứt rứt, lú lẫn, hoang tưởng... có thể bị nhầm lẫn với tính cách khó chịu của người bệnh, chậm trễ phát hiện, có thể lây lan mầm bệnh.

Nếu nghi ngờ người mang dấu hiệu bệnh dại, mọi người cần báo ngay cho chính quyền địa phương, đưa đến cơ sở y tế xét nghiệm, chẩn đoán chính xác và can thiệp chăm sóc giảm nhẹ nếu cần.

Người sống chung, tiếp xúc gần hoặc chăm sóc bệnh nhân bị nhiễm dại cần thường xuyên rửa tay với xà phòng hoặc đeo găng tay y tế trong quá trình chăm sóc, không dùng chung dụng cụ ăn uống, bàn chải đánh răng...

Người bị người bệnh dại cào, cắn hoặc tiếp xúc với nước bọt bệnh nhân qua vết thương hở, niêm mạc mắt, miệng, cần tiêm vaccine theo phác đồ dự phòng tương tự bị động vật dại hoặc nghi dại cắn cào.

Quy trình xử lý vết thương cần thực hiện đúng cách như: rửa sạch vết thương dưới vòi nước xả trong 15 phút kết hợp với rửa bằng xà phòng, tuyệt đối không kỳ cọ mạnh hoặc chà sát vào vết thương, sau đó sát khuẩn bằng cồn hay dung dịch povidine và đến trung tâm tiêm chủng gần nhất.

Người bị phơi nhiễm chưa từng tiêm vaccine dại sẽ được tiêm theo phác đồ gồm 5 mũi (tiêm bắp) vào các ngày 0, 3, 7, 14 và 28 hoặc 8 mũi (tiêm trong da) vào các ngày 0, 3, 7, 28. Người có nhiều vết thương ở vùng đầu, mặt, cổ, các đầu chi hoặc nơi tập trung nhiều thần kinh có thể cần phải dùng thêm huyết thanh kháng dại theo phân độ trong Hướng dẫn của Bộ Y tế.

Trường hợp đã tiêm đủ vaccine dại theo phác đồ sau phơi nhiễm, hoặc phác đồ dự phòng trước phơi nhiễm gồm ba mũi vào các ngày 0, 7, 21 hoặc 28, chỉ cần tiêm hai mũi vaccine vào ngày 0 và ngày 3 mà không cần tiêm huyết thanh.

Hiện Việt Nam đã có nhiều loại vaccine phòng bệnh dại như Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Đây là vaccine sản xuất theo công nghệ mới, an toàn, có thể tiêm ngừa ở mọi độ tuổi.

Hoàng Dương