Nội dung được Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM nêu trong văn bản gửi Thường trực Ban Bí thư, Thủ tướng và Bộ Nông nghiệp & Môi trường mới đây, Viện cho rằng lùi thời gian cho đến khi hoàn thành cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai sẽ giúp việc vận hành hệ thống một cửa tại cấp xã thuận tiện, minh bạch và hiệu quả hơn.
Đề xuất trên được Viện này đưa ra trong bối cảnh Đảng ủy Cục Quản lý đất đai vừa kiến nghị kết thúc hoạt động của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường; chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh về UBND cấp xã, trong khi vẫn duy trì văn phòng ở cấp tỉnh, từ ngày 15/10.
Theo Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp trong thời gian qua vẫn còn nhiều khó khăn do cán bộ chưa quen quy trình, chính sách mới. Dù mô hình mới đang dần ổn định, nhiều quy định liên quan cần thêm thời gian chuẩn hóa và hoàn thiện để đồng bộ với các luật mới.
Người dân làm thủ tục hành chính tại TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Luật Đất đai 2024 yêu cầu số hóa toàn bộ dữ liệu đất đai trên phạm vi cả nước. Các địa phương đang trong giai đoạn thống kê, chuẩn hóa dữ liệu trong vòng 90 ngày theo kế hoạch. Trước bối cảnh này, một số chuyên gia cũng cho rằng việc xóa bỏ Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và chuyển nhiệm vụ về cấp xã từ ngày 15/10 là "chưa phù hợp", vì có thể phát sinh nhiều trở ngại kỹ thuật và nhân sự.
Tại TP HCM - địa phương có khối lượng dữ liệu đất đai lớn nhất cả nước - chính quyền đang làm sạch dữ liệu, số hóa thông tin thửa đất, lô đất và tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia. Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường cho rằng khi hạ tầng công nghệ và dữ liệu chưa hoàn thiện trên nền tảng số, đặc biệt chưa được đồng bộ với hệ thống định danh VNeID, việc chuyển giao ngay nhiệm vụ sang cấp xã sẽ gây ách tắc, ảnh hưởng đến người dân và doanh nghiệp.
Viện cũng chỉ ra rằng Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai hiện là đơn vị sự nghiệp tự chủ, có thể thuê ngoài nhân lực và tài chính linh hoạt để đáp ứng nhu cầu thực tế. Nếu giao lại toàn bộ nhiệm vụ này cho cấp xã - nơi đang bị khống chế biên chế và quỹ lương - sẽ khó tránh tình trạng quá tải, kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ, đồng thời phát sinh thêm chi phí ngân sách.
TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, cho biết trong tương lai, khi Trung tâm chuyển đổi số quốc gia đi vào hoạt động với công nghệ blockchain, hệ thống này có thể xử lý cùng lúc hàng triệu dữ liệu và truy cập mỗi giây. Khi đó, việc giao quyền đăng ký, cập nhật và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cấp xã mới nên được cân nhắc, nhằm đảm bảo tính sẵn sàng của hạ tầng, nhân lực và dữ liệu.
"Trước mắt, có thể xem xét giao thêm thẩm quyền cấp sổ hồng, kể cả cấp lần đầu, cho Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai để giảm tải cho cấp xã, đồng thời tiết kiệm chi ngân sách", ông Thuận đề xuất.
Hiện nay, hệ thống văn phòng đăng ký đất đai trên cả nước là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, với các chi nhánh đặt tại địa bàn phường, thành phố trực thuộc. Toàn bộ mạng lưới này chịu sự quản lý chuyên môn thống nhất của Cục Quản lý đất đai thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Phương Uyên