Theo Xinhua, Hội sách Frankfurt 2025 được xem là sự kiện của ngành xuất bản có quy mô lớn và sôi động nhất trong nhiều năm gần đây. Chương trình kéo dài từ ngày 15 đến 19/10, thu hút hơn 4.000 nhà xuất bản đến từ hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, với hơn 230.000 lượt khách tham dự gồm độc giả, tác giả, nhà phát hành và các chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa - sáng tạo.
Các gian hàng tại Hội sách Frankfurt. Ảnh: Anett Weirauch
Một trong những chủ đề được thảo luận nhiều nhất ở Frankfurt năm nay là mối quan hệ giữa con người và máy móc. Nhiều chuyên gia nhận định trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần thay đổi toàn bộ chuỗi giá trị của ngành xuất bản, từ việc sáng tạo, biên tập, dịch thuật đến phát hành và tiêu thụ sách. Điều này đặt ra loạt câu hỏi về đạo đức nghề nghiệp, bản quyền và giới hạn của trí tưởng tượng.
Tại Sân khấu Đổi mới (Innovation Stage), các diễn giả giới thiệu những mô hình cấp phép, quy trình biên tập - sản xuất hiệu quả nhờ ứng dụng AI trong phân tích dữ liệu, gợi ý nội dung và kiểm định bản quyền. Công nghệ này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, mở ra cơ hội cho các đơn vị tiếp cận thị trường quốc tế. Mặt khác, phần Sân khấu Văn chương và Dịch thuật (Word - A Stage for Literature and Translation) tập trung vào khía cạnh đạo đức và quyền lợi của người sáng tạo, nhất là vấn đề trả thù lao cho dịch giả khi công nghệ được sử dụng trong dịch thuật.
Ở Diễn đàn Giáo dục (Education Forum), các học giả nhấn mạnh vai trò của giáo dục truyền thông trong thời đại AI. Nó giúp người đọc và người học nhận biết đâu là thông tin được tạo ra bởi con người, đâu là sản phẩm của thuật toán, từ đó tiếp nhận tri thức một cách tỉnh táo và có trách nhiệm.
Bà Melissa Fleming - Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc phụ trách Truyền thông toàn cầu - trong buổi nói chuyện tại Hội sách Frankfurt 2025. Ảnh: Frankfurter Buchmesse
Trên Sân khấu Trung tâm (Centre Stage), bà Melissa Fleming - Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc phụ trách Truyền thông toàn cầu - đặt câu hỏi: "Ai đang kiểm soát hiện thực?". Bà cảnh báo khi các thuật toán được vận hành vì mục đích thương mại hoặc chính trị, AI có thể bị lợi dụng để thao túng dư luận, bóp méo sự thật và làm xói mòn niềm tin của công chúng.
Các hoạt động bên lề năm nay cũng phản ánh sự dịch chuyển của xuất bản sang môi trường đa phương tiện. Sự kiện Ngày sách lên màn ảnh (Book-to-Screen Day) quy tụ hàng trăm nhà xuất bản, hãng phim và công ty game, cho thấy sức sống của văn chương trong điện ảnh và giải trí kỹ thuật số. Khu vực sách nói với sự góp mặt của Spotify và Audible thu hút khách tham quan, thể hiện tiềm năng bùng nổ của thị trường audiobook và podcast toàn cầu.
Độc giả tham quan các gian hàng bán sách ở Hội sách Frankfurt 2025. Ảnh: Chytomo
Theo The Bookseller, ở kỳ tổ chức lần 77, dòng sách phi hư cấu ghi nhận sự tăng trưởng, phản ánh nhu cầu tìm kiếm tri thức và góc nhìn mới trong thế giới biến động. Các tác phẩm về dân chủ, công nghệ, chủ nghĩa cực đoan hay khoa học được săn đón, như tác phẩm luận bàn về bản chất dân chủ Demos của Owen Rees, Greater Than Life Itself của Vladimir Kara-Murza, hồi ký On My Watch của cựu Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg.
Mảng khoa học phổ thông cũng được độc giả đón nhận, với Flint Hunters - kết hợp giữa hồi ký và nghiên cứu khảo cổ học 300.000 năm tiến hóa nhân loại - của Emily H. Wilson, Life Is in Your Hands của nhà vật lý Christophe Galfard và A Short History of Nearly Everything 2.0 - phần tiếp theo của tác phẩm cùng tên (tên tiếng Việt là Lược sử vạn vật) từng chinh phục độc giả toàn cầu - của Bill Bryson.
Tuy nhiên, tiểu thuyết vẫn giữ vị trí trung tâm tại Frankfurt. Những thể loại được ưa chuộng trong vài năm gần đây như kinh dị, lãng mạn hay "romantasy" (giả tưởng pha yếu tố tình cảm) tiếp tục dẫn đầu. Theo thống kê, trong hơn 460 đầu sách được các đại lý mang tới hội chợ, từ khóa "romance", "romantasy" và "romcom" xuất hiện 53 lần, phản ánh nhu cầu tìm đọc những câu chuyện cảm xúc giữa thế giới nhiều bất ổn.
Với chủ đề "The Imagination Peoples the Air" (Tưởng tượng chắp cánh trong không trung), Phillipines là quốc gia khách mời danh dự (Guest of Honour) của năm nay. Hơn 100 tác giả nước này tham gia hội sách, mang đến các tác phẩm đa dạng chủ đề như hậu thuộc địa, bản sắc dân tộc, văn học LGBTQ+, "climate fiction" (văn học về khí hậu).
Việt Nam ghi dấu ấn với không gian trưng bày rộng 100 m2, hơn 20 nhà xuất bản và tổ chức văn hóa Việt giới thiệu hơn 1.200 đầu sách thuộc nhiều lĩnh vực như văn học, lịch sử, văn hóa, thiếu nhi, khoa học, sách điện tử và sách nói.
Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) - cho rằng Hội sách Frankfurt là biểu tượng của giao lưu văn hóa, nơi sách là cầu nối đưa văn hóa Việt đến gần với bạn đọc toàn cầu. Nhiều năm qua, các cơ quan xuất bản thúc đẩy các hoạt động để hội nhập thị trường quốc tế, hiện thực hóa mục tiêu trở thành khách mời danh dự vào năm 2030.
Một góc không gian triển lãm của Việt Nam tại Hội sách Frankfurt 2025. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp
Hội sách Frankfurt, Đức có truyền thống gần 600 năm, được tổ chức thường niên vào tháng 10, thu hút hàng trăm nghìn người đến từ các quốc gia và vùng lãnh thổ trưng bày gian hàng, giới thiệu sách. Trước khi kỹ thuật in ấn ra đời, từ đầu thế kỷ 12, các thương nhân tập trung tại hội chợ thương mại ở Frankfurt để buôn bán những bản thảo viết tay.
Sau khi Johannes Gutenberg phát minh máy in chữ rời tại Mainz, các nhà in và nhà xuất bản nhanh chóng chọn Frankfurt làm nơi trao đổi và giới thiệu ấn phẩm. Dù không có tài liệu chính thức ghi nhận thời điểm ra đời, nhiều sử liệu cho thấy hội chợ hình thành vào năm 1462, khi hai thợ in Johann Fust và Peter Schöffer - những người tiếp quản xưởng in của Gutenberg - chuyển hoạt động kinh doanh đến Frankfurt. Từ đó, nơi đây trở thành trung tâm buôn bán và quảng bá sách lớn nhất châu Âu, là điểm gặp gỡ của giới học giả.
Trên Publishing Perspectives, ông Juergen Boos - giám đốc hội sách - cho biết: "Từ khi ra đời, Frankfurt là nơi để giới xuất bản toàn cầu có thể giao thương, trao đổi và chia sẻ ý tưởng dựa trên tinh thần hòa bình và tôn trọng lẫn nhau, cả khi thế giới đang có nhiều biến động. Mọi người mang đến nhiều trải nghiệm, quan điểm, và chúng tôi tạo ra nền tảng đối thoại, nơi các tiếng nói khác biệt có thể gặp gỡ và lắng nghe nhau".
Quế Chi (theo Xinhua, Publishing Perspectives, The Bookseller)