Bác sĩ Đoàn Thị Khánh Châm, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết độ bao phủ vaccine HPV tại Việt Nam chưa cao. Nghiên cứu của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) vào năm 2021, cho thấy chỉ 12% phụ nữ và trẻ em gái 15-29 tuổi được tiêm vaccine HPV tại Việt Nam. Con số này thấp hơn so với nhiều nước, ví dụ tại Mỹ, số thanh thiếu niên 13-17 tuổi đã được tiêm vaccine HPV tính đến năm 2021 là 61,7%.

Theo bác sĩ Châm, có nhiều lý do khiến phụ huynh e ngại chủng ngừa HPV cho con. Nhiều người quan niệm bệnh do HPV là "bệnh xã hội", lây truyền qua đường tình dục, nên chỉ xuất hiện ở người lớn, người quan hệ tình dục không an toàn, còn trẻ em không thể mắc bệnh.

Thực tế, quan hệ tình dục là đường lây phổ biến nhất của HPV, song virus có nhiều phương thức lây truyền. Người không quan hệ tình dục vẫn có nguy cơ nhiễm virus này khi dùng chung các vật dụng cá nhân như khăn tắm, đồ lót, sử dụng chung các thiết bị thăm khám phụ khoa, nam khoa... không được tiệt trùng đúng cách.

Năm 2017, Việt Nam ghi nhận trường hợp lây nhiễm sùi mào gà ở 80 trẻ tại Hưng Yên khi cắt bao quy đầu ở cơ sở y tế không uy tín. Các bệnh viện thỉnh thoảng cũng tiếp nhận các ca bệnh sùi mào gà do HPV ở trẻ em do lây từ người chăm sóc.

Kiến thức về dự phòng lây nhiễm HPV ở trẻ còn thấp, dẫn đến không biết cách phòng ngừa. Nghiên cứu trên 337 học sinh tại một trường THPT ở Hậu Giang năm 2023 cho thấy, tỷ lệ học sinh có kiến thức đúng về dự phòng lây nhiễm HPV chỉ đạt 35,6%.

Một cách hiểu chưa đúng khác là nhiễm HPV có thể tự khỏi do tuổi "teen" có sức đề kháng tốt, không cần tiêm sớm vẫn tự khỏi bệnh.

Bác sĩ Châm cho biết, có khoảng 20% virus không tự đào thải, nhiễm trùng dai dẳng. Khi đó, HPV sẽ làm tăng sinh, thay đổi cấu trúc tế bào gây ra sùi mào gà, ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, dương vật, hậu môn, vòm họng. Thời gian ủ bệnh các chủng virus gây ung thư dài, có thể lên đến 10-20 năm, lây nhiễm cho người khác dù không có triệu chứng.

Một số phụ huynh lo ngại tiêm vaccine HPV ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản tuổi dậy thì của trẻ hoặc khiến trẻ tò mò giới tính, quan hệ sớm. Bác sĩ Châm cho biết vaccine phòng virus HPV được chứng minh về độ an toàn và hiệu quả khi tiêm cho người trong độ tuổi khuyến cáo, không làm mãn kinh sớm, chậm kinh hay gây vô sinh.

"Hiện chưa có nghiên cứu nào chứng minh tiêm vaccine ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản khi trẻ lớn lên", bác sĩ Châm nói.

Ngoài ra, quan niệm cho rằng HPV là "bệnh phụ nữ" và vaccine không tiêm được cho trẻ nam là sai, theo bác sĩ Châm. Xác suất nhiễm HPV trung bình trong suốt cuộc đời của nam giới lên đến 91%, trong khi tỷ lệ này ở nữ giới chỉ 85%. Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy nam giới có tỷ lệ thải loại HPV ra khỏi cơ thể thấp hơn 26% so với nữ giới, độ lưu hành HPV ở đường sinh dục của nam cao hơn nữ ở mọi lứa tuổi.

Do đó, bác sĩ Châm khuyên gia đình nên chú ý phòng bệnh cho trẻ tuổi dậy thì, ở cả nam và nữ. Phụ huynh nên có những trao đổi, giáo dục giới tính cho con, giúp con có lối sống lành mạnh. Trẻ cần ăn uống đủ chất, thường xuyên vận động để nâng cao thể trạng, không nên quan hệ thiếu an toàn để hạn chế tối đa lây nhiễm HPV cũng như nhiều bệnh về đường tình dục khác.

Tuổi dậy thì thuộc nhóm tuổi vàng để tiêm ngừa HPV. Hiệu giá kháng thể (sự hiện diện và mức độ của kháng thể) ở tuổi này kéo dài so với người lớn, trẻ không cần tiêm nhắc khi trưởng thành. Hiệu quả bảo vệ của vaccine lên tới hơn 90% khi tiêm đủ, đúng phác đồ.

Hiện Việt Nam có hai loại vaccine HPV. Gardasil phòng được 4 type 6, 11, 16, 18 chỉ định tiêm cho bé gái và phụ nữ trong độ tuổi 9-26. Vaccine Gardasil 9 phòng ngừa 9 type 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58, chỉ định tiêm cho cả nam và nữ trong độ tuổi 9-45. Trẻ từ 9-14 tuổi chỉ cần tiêm 2 mũi Gardasil 9 thay vì tiêm 3 mũi nếu sau độ tuổi này.

Lý Vi