Hẹp van động mạch chủ khi xuất hiện triệu chứng thường tiên lượng nặng, tỷ lệ tử vong sau một năm lên tới 50% nếu không được thay van. GS.TS.BS Võ Thành Nhân, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Can thiệp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chia sẻ như vậy nhân dịp nơi này được tập đoàn y khoa Edwards Lifesciences trao chứng nhận Trung tâm độc lập thực hiện kỹ thuật TAVI, ngày 12/11. Ở khu vực ASEAN, Việt Nam là nước thứ ba làm chủ kỹ thuật này, sau Thái Lan và Singapore.
Van động mạch chủ đóng mở giống như cánh cổng, kiểm soát lượng máu đi nuôi cơ thể. Khi van này bị hẹp, các lá van cứng lại, không mở đóng bình thường, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này gây mệt mỏi, khó thở và hạn chế khả năng hoạt động hàng ngày.
Hẹp van động mạch chủ phổ biến ở người trên 65 tuổi, có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng, và tiến triển theo thời gian. Khoảng 1/3 người bệnh chỉ nhận ra triệu chứng khi được đánh giá kỹ hơn, nhiều trường hợp nhầm lẫn với các dấu hiệu lão hóa bình thường. Mức độ hẹp càng tăng, rủi ro suy tim càng lớn. Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn tới biến chứng nghiêm trọng như viêm nội tâm mạc, loạn nhịp tim, đột quỵ do cục máu đông và tử vong.
Các triệu chứng cảnh báo hẹp van động mạch chủ nặng bao gồm mệt mỏi, thở dốc, đau tức ngực và khó đi bộ quãng đường ngắn. Người bệnh có thể cảm thấy tim đập nhanh, nhịp tim không đều hoặc nghe thấy tiếng thổi tim bất thường. Sưng mắt cá chân, bàn chân, tăng cân nhanh cũng là những dấu hiệu cần chú ý. Ngoài ra, chóng mặt, ngất xỉu, khó ngủ hoặc phải ngủ ở tư thế ngồi và việc không thể tham gia các hoạt động từng yêu thích đều có thể xuất hiện. Các dấu hiệu này có thể xảy ra đột ngột, tiến triển nhanh và đe dọa tính mạng nếu bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Các bác sĩ trong phòng can thiệp cho bệnh nhân hẹp van động mạch chủ. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Trước đây, phương pháp kinh điển thường được áp dụng để thay van động mạch chủ là phẫu thuật tim hở, với rủi ro phẫu thuật cao. Khoảng 1/3 số bệnh nhân không thể tiến hành phẫu thuật do các bệnh lý nội khoa nặng nề kèm theo như bệnh mạch vành, suy tim trái nặng, suy thận, bệnh phổi, đái tháo đường...
Năm 2002, kỹ thuật TAVI (thay van động mạch chủ qua ống thông) ra đời, mở ra kỷ nguyên mới trong điều trị hẹp van động mạch chủ, trở thành một trong những đột phá y tế quan trọng của ngành tim mạch thế giới vài thập kỷ gần đây. Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, người bệnh không phải mổ hở, không chạy máy tim phổi nhân tạo và không gây mê toàn thân, giúp giảm nguy cơ biến chứng. Thời gian can thiệp chỉ khoảng một giờ, thực hiện qua đường mở nhỏ 6-8 mm, giảm mất máu, giảm đau và rút ngắn thời gian phục hồi xuống 2-3 ngày.
Hiện TAVI được triển khai ở hơn 80 quốc gia, tốc độ gia tăng 40% số ca mỗi năm, với gần 3 triệu bệnh nhân trên thế giới. Việt Nam có 4 đơn vị đủ năng lực thực hiện TAVI độc lập cho van tim nhân tạo SAPIEN 3 - loại van thế hệ mới đang được ứng dụng tại nhiều trung tâm tim mạch hàng đầu thế giới.
Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng bệnh tim mạch ngày càng tăng, do tỷ lệ cao của tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường, bệnh thận mạn. Theo giáo sư Nhân, tầm soát sớm và điều trị bằng các phương pháp hiện đại hàng đầu thế giới là cách giúp người bệnh tim mạch có cuộc sống tốt, giảm gánh nặng tài chính cho gia đình và xã hội.
Lê Phương