Theo tờ trình gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan này cho biết hiện 34 tỉnh, thành trên cả nước đã thành lập 703 văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, với tổng cộng 16.683 cán bộ, viên chức và người lao động. Trong đó, lực lượng tại các chi nhánh chiếm gần 12.600 người, đảm nhiệm phần lớn các thủ tục hành chính về đất đai cho người dân và doanh nghiệp.
Để đảm bảo nguyên tắc "một cấp, một đầu mối" trong giải quyết hồ sơ đất đai, Cục Quản lý kiến nghị tiếp tục duy trì văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, chịu trách nhiệm xây dựng, cập nhật và vận hành cơ sở dữ liệu đất đai cấp tỉnh. Song song, cơ quan này đề xuất chuyển chức năng của các chi nhánh về cấp xã, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp theo hai phương án.

Người dân đi làm thủ tục đất đai tại Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai TP HCM. Ảnh: Phương Uyên
Phương án 1: UBND cấp xã thành lập đơn vị sự nghiệp công lập để tiếp nhận toàn bộ chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh. Tùy quy mô dân số và kinh tế, mỗi xã hoặc phường bố trí ít nhất hai cán bộ phụ trách đăng ký đất đai. Cách làm này giữ nguyên mô hình cũ, thuận lợi trong tổ chức và tài chính nhưng có thể gây chồng chéo, phát sinh thêm đầu mối quản lý.
Phương án 2: chuyển toàn bộ thẩm quyền cấp giấy chứng nhận và xác nhận biến động đất đai từ chi nhánh về Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu có thể ủy quyền cho bộ phận chuyên môn thực hiện. Mô hình này tạo một đầu mối duy nhất tiếp nhận, giải quyết thủ tục đất đai cho người dân và doanh nghiệp.
Theo Cục Quản lý đất đai, phương án thứ 2 này có ưu điểm về tính thống nhất, tinh gọn và phù hợp chủ trương phân cấp, phân quyền. Việc giao toàn bộ thẩm quyền cho một đầu mối duy nhất được kỳ vọng giúp giảm phiền hà, hạn chế tiêu cực và thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong quản lý hồ sơ đất đai. Tuy nhiên, quá trình triển khai có thể gặp khó về cơ chế tài chính, nhất là việc tiếp nhận, bố trí lại đội ngũ cán bộ từ các chi nhánh hiện nay.
Cơ quan này đánh giá đây là phương án khả thi nhất, đáp ứng yêu cầu cải cách tổ chức theo hướng tinh gọn, hiệu quả và bảo đảm nguyên tắc "một cấp, một cơ quan" trong quản lý, đăng ký đất đai.
Hiện nay, hệ thống văn phòng đăng ký đất đai trên cả nước là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, với các chi nhánh đặt tại địa bàn phường, thành phố trực thuộc. Toàn bộ mạng lưới này chịu sự quản lý chuyên môn thống nhất của Cục Quản lý đất đai thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Phương Uyên