Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết năm 2024, ngành tiêm chủng và vaccine Việt Nam ghi nhận nhiều sự kiện nổi bật, trong đó có những vaccine lần đầu được phê duyệt. Các vaccine giúp trẻ em và người lớn tăng cơ hội bảo vệ sức khỏe, cập nhật xu hướng tiêm chủng trên thế giới.
Vaccine não mô cầu B thế hệ mới
Vaccine thế hệ mới phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B - Bexsero do hãng dược phẩm GSK (Bỉ) sản xuất tại Italy. Vaccine được Hệ thống tiêm chủng VNVC triển khai tiêm tại Việt Nam vào ngày 23/2/2024, hiệu quả bảo vệ lên đến 94%.
Mũi tiêm dành cho trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn đến 50 tuổi, tăng cơ hội bảo vệ sớm cho trẻ, so với vaccine não mô cầu trước đây chỉ tiêm từ 6 tháng hoặc 9 tháng. Cùng với vaccine não mô cầu A, C, Y, W-135, vaccine não mô cầu B thế hệ mới giúp phòng đầy đủ 5 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh phổ biến.
Đến nay, sau 11 tháng được triển khai tại Việt Nam, vaccine mới giúp tăng cường phòng bệnh sớm và hiệu quả các bệnh nguy hiểm do não mô cầu nhóm B gây ra như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết. Đồng thời vaccine cũng bù đắp, khắc phục tình trạng thiếu vaccine BC của Cuba trước đây, đảm bảo tiêm đầy đủ cho trẻ em và người lớn theo phác đồ.
Sự kiện ra mắt vaccine thế hệ mới phòng viêm màng não mô cầu nhóm B vào tháng 2/2024 tại VNVC. Ảnh: Thanh Tùng
Vaccine phòng 23 chủng phế cầu khuẩn
Vaccine phế cầu Pneumovax 23 do hãng dược phẩm MSD (Mỹ) sản xuất được triển khai tiêm tại VNVC từ ngày 28/8/2024, phòng 23 chủng vi khuẩn phế cầu gây ra viêm màng não, viêm phổi, nhiễm trùng huyết và viêm phổi mắc phải tại cộng đồng.
Vaccine có hiệu quả bảo vệ cao ở người lớn, người có bệnh nền, suy yếu chức năng hô hấp, miễn dịch như mắc HIV, ung thư, suy thận mạn... Cùng với vaccine phế cầu 10 và 13, vaccine góp phần hoàn thiện lá chắn miễn dịch do các chủng phế cầu gây ra. Vaccine tiêm cho trẻ từ 2 tuổi đến người lớn sau khi hoàn thành phế cầu 10 hoặc 13.
Với gánh nặng lớn do phế cầu gây ra và tình trạng kháng kháng sinh ngày càng tăng cao tại nước ta, từ khi triển khai đến nay, vaccine phế cầu 23 được kỳ vọng giảm nguy cơ mắc bệnh và nhập viện, đặc biệt ở người cao tuổi và có bệnh nền, là đối tượng dễ bị phế cầu khuẩn tấn công và gây tử vong cao nhất.
Vaccine sốt xuất huyết
Vaccine sốt xuất huyết Qdenga được triển khai tiêm tại Việt Nam từ ngày 20/9/2024. Vaccine giúp phòng đầy đủ 4 type huyết thanh virus sốt xuất huyết Den-1, Den-2, Den-3, Den-4 giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Hiệu quả ngăn tái nhiễm hơn 80%, ngăn ngừa nguy cơ nhập viện hơn 90%, dành cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn.
Đây là vaccine sốt xuất huyết đầu tiên được triển khai tại Việt Nam. Sau 4 tháng triển khai, có hàng trăm nghìn trẻ em và người lớn được tiêm vaccine an toàn.
Theo bác sĩ Chính, Việt Nam là nước có gánh nặng dịch tễ do sốt xuất huyết lớn với khoảng 200.000 ca mắc và hàng chục ca tử vong mỗi năm. Trong khi đó, các biện pháp như diệt muỗi, lăng quăng và ngăn ngừa muỗi đốt gặp nhiều khó khăn. Vaccine được kỳ vọng là "vũ khí mới" góp phần đẩy lùi dịch sốt xuất huyết hiệu quả bên cạnh các biện pháp truyền thống.
Phòng nghiên cứu vaccine sốt xuất huyết. Ảnh: Takeda Việt Nam
Vaccine zona thần kinh
Vaccine phòng zona thần kinh (giời leo) Shingrix do hãng dược phẩm GSK (Bỉ) sản xuất được VNVC triển khai tiêm trên toàn quốc từ ngày 4/10/2024. Vaccine giúp giảm tỷ lệ người mắc zona thần kinh lên đến 97% ở nhóm người trên 50 tuổi và từ 70-87% đối với người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh do các yếu tố bệnh lý hoặc sử dụng liệu pháp điều trị.
Bệnh zona thần kinh không gây bùng phát dịch lớn nhưng là nỗi ám ảnh với người mắc khi gây đau đớn ở giai đoạn cấp tính và đau dây thần kinh kéo dài cũng như các biến chứng khác như viêm phổi, viêm màng não, liệt mặt... Tiêm vaccine giúp người dân tránh mắc bệnh và biến chứng nguy hiểm, nâng cao chất lượng cuộc sống, nhất là trong điều kiện Việt Nam có dân số già hóa và mắc các bệnh lý mạn tính ngày càng gia tăng.
Nhà máy sản xuất vaccine quy mô 2.000 tỷ
Hệ thống tiêm chủng VNVC định hướng đầu tư nhà máy sản xuất vaccine và sinh phẩm chất lượng cao tại Việt Nam, chủ động cung ứng trong nước, hạn chế phụ thuộc nguồn nhập khẩu. Tháng 10/2024, VNVC đạt thỏa thuận bước đầu với hãng dược phẩm Sanofi chuyển giao công nghệ, sản xuất vaccine chất lượng cao như vaccine 6 trong 1, cúm tại nhà máy của VNVC tại Việt Nam.
Tháng 1/2025, VNVC đã ký kết hợp đồng thiết kế xây dựng nhà máy vaccine đạt các tiêu chuẩn chất lượng GMP của châu Âu (EU), Mỹ, WHO với tập đoàn hàng đầu thế giới Rieckermann (Đức). Công trình sẽ khởi công trong năm 2025, diện tích xây dựng hơn 26.000 m2 đặt tại khu công nghiệp Phú An Thạnh, Long An, với tổng vốn đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng.
Nhà máy dự kiến giúp Việt Nam làm chủ nguồn vaccine chất lượng cao, thường xuyên có nhu cầu cao, không phụ thuộc nguồn nhập khẩu.
Nhà máy sản xuất vaccine và sinh phẩm VNVC dự kiến khởi công trong năm 2025. Ảnh: VNVC
Bộ Y tế mở rộng chỉ định tiêm vaccine HPV đến 45 tuổi
Trên toàn thế giới, ước tính có 620.000 ca ung thư mới ở phụ nữ và 70.000 ca ung thư mới ở nam giới là do virus HPV gây ra vào năm 2019. Theo WHO, hầu như tất cả những người có quan hệ tình dục đều sẽ bị nhiễm HPV vào một thời điểm nào đó trong đời.
Trường hợp virus không được đào thải, các chủng nguy cơ cao có khả năng gây ra sùi mào gà và các căn bệnh ung thư nguy hiểm như ung thư hầu họng, hậu môn, cổ tử cung, âm đạo...
Trước bối cảnh đó, tháng 5/2024, Bộ Y tế đã cho phép mở rộng chỉ định tiêm vaccine Gardasil 9 từ 9-45 tuổi cho nam, nữ thay vì đến 26 tuổi như trước. Việc này giúp tăng cơ hội phòng bệnh nguy hiểm cho cả hai giới.
Gia Nghi