Là chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực AI tại Google, ông Ray Kurzweil nhận định nhân loại đang tiến gần tới thời khắc trí tuệ máy móc hợp nhất trí tuệ con người, gọi sự chuyển biến đó là "điểm kỳ dị". Cách đây 20 năm, nhà khoa học Mỹ lần đầu dự đoán "AI có thể đạt đến năng lực ngang con người" trong quyển The Singularity Is Near (2005). Năm 2024, ông trở lại với tác phẩm The Singularity Is Nearer như đưa ra lời thông báo viễn cảnh ấy đã cận kề hơn.
Trong sách mới nhất, ông Ray Kurzweil, 77 tuổi, lý giải thuật ngữ "điểm kỳ dị" (singularity) được vay mượn từ toán học (chỉ điểm không xác định trong hàm số) và vật lý (một nơi trong vũ trụ khiến các định lý tan vỡ). Tác giả dùng từ này như phép ẩn dụ mô tả sự mở rộng của trí tuệ, ý thức toàn diện đến mức con người khó hình dung khi AI phát triển. Ông cũng vận dụng lý thuyết Luật lợi tức tăng tốc (Law of Accelerating Returns), cho rằng công nghệ đang tiến bộ theo cấp số nhân - điều ông từng nhấn mạnh 20 năm trước.
Bản Việt "Điểm kỳ dị đã cận kề - Khi con người hợp nhất với AI" do hai dịch giả Sơn Phạm và Vũ Hoàng Linh chuyển ngữ, chuyên gia Tư vấn Chiến lược Công nghệ Thông tin và Trí tuệ Nhân tạo Đào Trung Thành hiệu đính. Sách do Nhà xuất bản Thế giới liên kết Omega+ xuất bản tháng 11. Ảnh: Omega+
Theo Ray Kurzweil, trí tuệ của AI sánh ngang con người vào cuối thập niên 2020 và "điểm kỳ dị" sẽ rơi vào khoảng năm 2045. Nhà khoa học lý giải chính các bước nhảy vọt của AI cùng sự tiến bộ của công nghệ nano và công nghệ sinh học khiến thời điểm đó gần hơn. Đồng thời, nhân loại đứng trước tương lai AI thay đổi đời sống hàng ngày như cách điện thoại thông minh đang làm, tương tác với máy móc như con người.
Khi công nghệ giúp thế giới đạt nền văn minh chưa từng có, tác giả dự đoán nhân loại sẽ muốn làm chủ sinh học, bắt đầu bằng việc đẩy lùi lão hóa hoặc mở rộng giới hạn não bộ bằng "neuron ảo" trên hệ thống đám mây. Nhưng trong viễn cảnh thể chất và tâm trí phát triển nhờ máy móc, chuyên gia cho rằng nhiều người có thể đối với loạt vấn đề hiện sinh như tự vấn giá trị danh tính, ý nghĩa sống và cái chết.
Bên cạnh bức tranh lạc quan về "điểm kỳ dị", Ray Kurzweil chỉ ra hệ quả của việc tự động hóa nhờ AI. Một số vấn đề rõ nhất là tình trạng thất nghiệp gia tăng, phân hóa giàu nghèo và các rủi ro nếu không thể vượt qua những khó khăn về mặt khoa học, đạo đức, xã hội, chính trị mà bước tiến này tạo ra. Dù vậy, tác giả tin rằng con người có thể hóa nguy thành cơ, đảm bảo cuộc sống an toàn nếu có sự chuẩn bị, kiểm soát tốt.
Chân dung nhà khoa học Ray Kurzweil. Năm 2024, ông lọt vào top 100 người có sức ảnh hưởng trong lĩnh vực AI do tạp chí Time bình chọn. Ảnh: Time
Tác phẩm nhận nhiều đánh giá tích cực từ độc giả quốc tế, được Amazon giới thiệu là một sự đóng góp quan trọng cho ngành khoa học AI và cuộc cách mạng công nghệ sắp tới. Tác giả Sapien: Lược sử về loài người - Yuval Noah Harari - nhận xét The Singularity Is Nearer là "một khám phá hấp dẫn về tương lai, đặt ra những câu hỏi triết học sâu sắc nhất".
Sách lần lượt nhận 4,4/5 và 3,9/5 sao trên Amazon và Goodreads. Một độc giả tại Mỹ bình luận: "Quyển này đề cập nhiều lĩnh vực công nghệ, mô tả cách chúng có thể thay đổi xã hội. Tác giả viết dễ hiểu, mở mang tầm nhìn mọi người về những gì sắp diễn ra". Tuy nhiên theo một số bạn đọc, người viết vẽ ra một tương lai không tưởng, ít bàn về mặt trái của AI. Vài người đọc cho rằng ông chỉ lặp lại nội dung của The Singularity Is Near.
Ray Kurzweil sinh năm 1948 là một trong những nhà khoa học máy tính, nhà tư tưởng, nhà tương lai học hàng đầu thế giới. Ông còn là nhà phát minh đầu tiên về nguyên lý máy nhận dạng ký tự, máy chuyển văn bản thành tiếng nói cho người mù, máy chụp cắt lớp, bộ tổng hợp và tạo lại tiếng các loại nhạc cụ, máy chuyển tiếng nói thành chữ viết. Hiện công việc của ông tại Google là nghiên cứu phát triển trí tuệ nhân tạo, ngôn ngữ tự nhiên.
Ngoài sự nghiệp nghiên cứu, ông xuất bản nhiều đầu sách về khoa học và tâm trí con người như The Age of Spiritual Machines (1999), How to Create a Mind (2012), Transcend (2020).
Phương Thảo