Thông tin được chia sẻ tại chương trình tư vấn trực tuyến "Phòng bệnh viêm màng não gia tăng vào cuối năm" trên VnExpress (ngày 14/12). Chương trình có sự tham gia của BS Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP HCM; BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC; ThS.BS Ngô Thị Kim Phượng, Quản lý Y khoa, Khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Các chuyên gia nhấn mạnh tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch là biện pháp hiệu quả nhất phòng ngừa các tác nhân gây bệnh viêm màng não. Ảnh: Nguyên An
Tại phòng khám nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chị Võ Thị Thúy (Nghệ An) đang chờ thực hiện các xét nghiệm cho con trai. Khoảng 2-3 ngày trước, bé than đau đầu, kèm theo nôn ói. Qua tìm hiểu, thấy các triệu chứng của con giống với bệnh viêm màng não nên chị cho con ra Hà Nội khám.
"Cháu vừa bỏ qua lịch tiêm vaccine viêm màng não nhắc lại một tháng trước, giờ tôi chỉ biết ngồi chờ kết quả, nếu tôi cho con tiêm vaccine đúng lịch thì đã không phải lo lắng nhiều như bây giờ", chị Thúy nói.
Ghi nhận của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, những ngày gần đây, lượng bệnh nhi đến khám, điều trị viêm màng não có xu hướng gia tăng. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều bệnh viện có chuyên khoa nhi, khu vực phía Nam. Nhiều trẻ mắc viêm màng não đến bệnh viện khi bệnh diễn tiến nặng, nguy cơ di chứng cao.
Theo Bác sĩ Trương Hữu Khanh, viêm màng não được xếp vào nhóm bệnh cấp cứu nội khoa, nghĩa là bệnh nguy hiểm phải được phát hiện sớm, điều trị nhanh. Có hai lý do viêm màng não xếp vào nhóm này: Thứ nhất, bệnh gây tử vong rất nhanh trong bệnh cảnh não bị viêm, sốc nhiễm trùng. Thứ hai, trẻ mắc viêm màng não nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gặp nhiều di chứng không thể giải quyết được như đời sống thực vật, ảnh hưởng lâu dài đến chức năng não, cuộc đời phụ thuộc vào người khác. Trẻ cũng có thể bị giảm thính lực, chậm phát triển tâm thần vận động, khiến chất lượng sống suy giảm.
"Gần 2 năm chúng ta giãn cách do dịch Covid-19, miễn dịch thông thường của trẻ không có. Khi trẻ hòa nhập trở lại dễ bị tác động bởi các virus đường hô hấp, cộng với điều kiện thời tiết, môi trường thuận lợi sẽ thúc đẩy vi khuẩn gây viêm màng não. Thêm nữa, trong thời gian giãn cách, người dân không tiếp cận đầy đủ với vaccine. Chính những yếu tố đó khiến viêm màng não gia tăng và có xu hướng nặng hơn trong thời gian này", bác sĩ Khanh giải thích.
Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, đặc thù của viêm màng não là diễn biến nhanh. Trẻ cần được phát hiện, điều trị sớm mới có thể tránh biến chứng. Tuy nhiên, viêm màng não dễ nhầm lẫn với các bệnh đau đầu hoặc thần kinh. Các triệu chứng ban đầu của bệnh gồm nôn ói, sốt không đặc trưng khiến phụ huynh khó có thể tự phân biệt với các bệnh siêu vi khác. Do vậy, tiêm chủng sớm, tuân thủ phòng ngừa tốt, vi khuẩn sẽ tấn công khó hơn và trẻ nếu có lỡ mắc cũng có thể giảm nguy cơ di chứng.
Trẻ tiêm vaccine phòng bệnh tại Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC. Ảnh: Nguyên An
"Hầu hết các tác nhân gây viêm màng não có thể phòng ngừa bằng vaccine. Phụ huynh nên chủ động cho trẻ tiêm phòng vi khuẩn não mô cầu, vi khuẩn phế cầu, vi khuẩn Hib...", BS Chính nói.
Các vaccine kết hợp 5 trong 1, 6 trong 1 phòng ngừa được vi khuẩn Hib cho trẻ từ 2 tháng tuổi. Vaccine Quimi-Hib được chỉ định tiêm cho trẻ từ 2-12 tháng tuổi. Để phòng viêm màng não và các bệnh do phế cầu khuẩn, trẻ từ 2 tháng tuổi đến 5 tuổi có thể tiêm vaccine Synflorix (Bỉ); trẻ từ 6 tuần tuổi có thể tiêm vaccine Prevenar13 (Bỉ) phòng ngừa đến 13 chủng vi khuẩn phế cầu.
Đối với phòng ngừa vi khuẩn não mô cầu, trẻ nhỏ từ 6 tháng tuổi cần tiêm vaccine VA-Mengoc-BC (Cu-Ba) phòng vi khuẩn não mô cầu B+C. Trẻ từ 9 tháng tuổi cần tiêm vaccine Menatra (Mỹ) phòng vi khuẩn não mô cầu các chủng A, C, Y, W135.
Đồng quan điểm, bác sĩ Khanh nhấn mạnh viêm màng não là gánh nặng với trẻ em. Phòng bệnh bằng cách tiêm vaccine sớm giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh, tránh được biến chứng cũng như di chứng nặng. Tiêm vaccine gần như là biện pháp hiệu quả duy nhất trong việc phòng tránh bệnh viêm màng não.
ThS.BS Ngô Thị Kim Phượng, Quản lý Y khoa, Khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, cho biết, tác nhân gây bệnh luôn rình rập ở khắp nơi, vì vậy mọi người nên chủ động tiêm chủng để bảo vệ trẻ khỏi mầm bệnh.
"Bên cạnh tiêm chủng vaccine đủ và đúng lịch, phụ huynh nên tìm hiểu kiến thức về các bệnh theo mùa, cách phòng ngừa, dấu hiệu nhận biết, khi nào cần đưa trẻ đến viện. Hướng dẫn trẻ giữ vệ sinh cá nhân, đảm bảo môi trường sạch sẽ, thông thoáng", BS Phượng khuyến cáo.
Hà Phượng