Ngoài chó, bất cứ động vật có vú nào cũng có thể mang bệnh dại, bao gồm cả động vật hoang dã và vật nuôi chưa được tiêm phòng như dơi, gấu trúc, chồn hôi, sóc, cáo, chó sói, mèo, chồn sương... Virus gây bệnh dại sống trong nước bọt, mô não và hệ thần kinh của động vật. Do đó, nhiều người dù chưa bị chó, mèo... cắn nhưng vẫn nhiễm virus do bị con vật cào (ngay cả khi không chảy máu) hoặc liếm da...
Những người đang làm việc hoặc thường xuyên tiếp xúc với động vật, bao gồm bác sĩ thú y, nhân viên trông nuôi động vật hay nhân viên sở kiểm dịch động vật được khuyến cáo tiêm vaccine phòng dại. Người có dự định đến những vùng có bệnh dại lưu hành, hay tham gia vào các hoạt động tiếp xúc với động vật, như đi bộ đường dài ở những vùng hoang vu, cũng nên tiêm vaccine dại.
Theo bác sĩ William R. Dodge tại Bệnh viện Providence Mission, California (Mỹ), virus gây bệnh dại thường lây truyền qua vết cắn và vết trầy xước do động vật gây ra, sau đó tấn công hệ thần kinh trung ương. Một khi virus ảnh hưởng đến não, nó có thể gây ra các triệu chứng về thần kinh như lú lẫn, ảo giác và động kinh, sau đó dẫn đến hôn mê và cuối cùng là tử vong.
"Đó là lý do vì sao bạn cần đi bệnh viện ngay lập tức nếu bị động vật hoang dã hoặc thú cưng chưa được tiêm phòng cắn, ngay cả khi bạn chưa biết chúng có bị bệnh dại hay không", ông Dodge cho hay.
Vaccine dại mang lại hiệu quả cao trong phòng ngừa bệnh dại. Ảnh: Hernandez & Sorokina/Stocksy United
Theo bác sĩ William, việc tiêm vaccine dại ngay sau khi bị động vật cắn giúp kích hoạt hệ thống miễn dịch để tạo ra các kháng thể. Những protein đặc hiệu này có thể nhận ra những tác nhân gây bệnh như virus, từ đó phá hủy chúng. Vaccine dại có thể giúp cơ thể chống lại virus khi được tiêm càng sớm càng tốt, lý tưởng là trong vòng một đến hai ngày sau khi tiếp xúc hoặc có nguy cơ tiếp xúc virus.
Thời gian ủ bệnh của virus dại thường kéo dài từ vài ngày đến vài tháng. Trong thời gian ủ bệnh, người bệnh sẽ không gặp các triệu chứng vì virus vẫn chưa đến não. Một khi virus đến não và các triệu chứng phát triển, vaccine không còn khả năng bảo vệ. Người lớn và trẻ lớn được tiêm vaccine bệnh dại ở cơ vai, trong khi trẻ nhỏ hơn và trẻ sơ sinh được tiêm ở cơ đùi.
Giống như các vaccine khác, vaccine dại có thể gây ra các tác dụng phụ như đau tại chỗ tiêm, thay đổi màu da, sưng tấy, cứng hoặc dày da tại chỗ tiêm. Những phản ứng nhẹ, cục bộ này thường biến mất trong vòng vài ngày. Các triệu chứng có thể giảm khi uống các loại thuốc không kê đơn như ibuprofen hoặc acetaminophen.
Các triệu chứng khác có thể gặp phải sau khi tiêm vaccine gồm: đau đầu, sốt, buồn nôn, yếu cơ, đau khớp. Trong một số trường hợp hiếm gặp, người tiêm có thể bị dị ứng với thành phần của vaccine, gây ra tình trạng sốc phản vệ và cần được cấp cứu. Người tiêm cần được đưa tới các cơ sở y tế ngay lập tức nếu gặp phải các phản ứng dị ứng như phát ban, khó thở, sưng mặt, khó nuốt. Người bị suy giảm miễn dịch, mang thai, đang cho con bú hoặc mắc một loại bệnh nào đó vẫn nên tiêm vaccine dại.
Tuy nhiên, vaccine dại không có tác dụng bảo vệ suốt đời. Hiệu quả miễn dịch của vaccine này có thể kéo dài từ 6 tháng đến 2 năm, tùy thuộc vào số lượng liều đã tiêm. Ví dụ, nếu bạn đã tiêm hai liều vaccine phòng dại, bạn sẽ cần tiêm nhắc lại sau 2 năm nếu vẫn có nguy cơ cao mắc bệnh dại. Nếu bạn đã tiêm cả 4 liều vaccine sau khi tiếp xúc với virus, bạn vẫn cần tiêm lại nếu tiếp xúc với virus một lần nữa.
Hoài Phong
(Theo Healthline)