Tôi là người sống ở Canada đã có dịp du lịch nhiều nước nên nhận thấy mỗi một nước có một tập quán và thói quen lái xe riêng và khi đã là thói quen thì rất khó thay đổi vì thói quen đó đã trở thành văn hóa và lối sống. Văn hóa và lối sống dẫn đến cách nhìn và đánh giá một sự việc đúng hay sai.
Do đó ở đây tôi không có ý kiến về cách lái xe và sử dụng hệ thống giao thông của người Việt mà chỉ trình bày cách suy nghĩ của người phương Tây nói chung để hiểu và tham gia hệ thống giao thông của họ.
Thứ nhất, tốc độ
Thông thường ở nước ngoài tốc độ di chuyển được phân định theo khu vực giao thông và thời gian áp dụng. Khu vực có nhiều người đi bộ, có trẻ em, khu vực nhà ở thì tốc độ chậm.
Ở Bắc Mỹ quy định thường là 40-50 km/h, ở Châu Âu thường là 30 km/h. Đường lớn, rộng và dài thì lên 60-80 km/h. Cao tốc không có vách chắn hoặc hố chia thì tối đa 80 km/h. Cao tốc còn lại thì tùy theo khu vực từ 100 đến 110 km/h (55-65 dặm/h).
Ở Châu Âu thì có chỗ lên tới 130 km/h và thậm chí không có giới hạn tốc độ như ở một số vùng bên Đức. Tốc độ ở phương Tây được quy định dựa vào yêu cầu an toàn, khả năng di chuyển của các phương tiện tham gia giao thông và đáp ứng yêu cầu rút ngắn thời gia di chuyển từ điểm A đến điểm B.
Từ đó họ phân loại các phương tiện giao thông gồm có; người đi bộ, trong đó đặt biệt chú trọng đến người già, trẻ em và người tàn tật, kế đến là các phương tiện tốc độ thấp như xe đạp, xe hai bánh các loại, xe điện các loại..., xe có tốc độ trung bình như xe gắn máy phân khối nhỏ, xe gắn máy phân khối lớn, xe ô tô và các loại xe tải.
Mỗi loại phương tiện có một khu vực giao thông nhất định quy định theo luật giao thông đường bộ do Bộ Giao thông đường bộ quy định. Ví dụ xe máy có thể chạy trên 100 km/h mới được lên cao tốc, xe đạp chỉ được di chuyển trong lối dành riêng cho xe đạp...
Phương tiện giao thông lớn như xe container, xe tải lớn phải chạy làn phải và bị giới hạn tốc độ không quá chậm cũng không quá nhanh.
Thứ hai, phương thức tham gia giao thông
Ở nước ngoài các phương tiện tham gia giao thông phải tuân thủ quy định của luật giao thông. Người đi bộ có luật của người đi bộ, có lối đi riêng và đèn báo riêng. Ai không tuân thủ và để xảy ra tai nạn thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và không có luật xe lớn nhường xe nhỏ, xe hơi nhường xe đạp hay người đi bộ.
Các phương tiện giao thông đều tuân thủ quy luật di chuyển theo đường thẳng, kẻ trước người sau, nếu muốn qua mặt thì phải ở đoạn đường cho phép.
Trên các đoạn đường có nhiều làn, phương tiện chạy chậm phải chạy bên phải và có quy định trong luật giao thông.
Nếu chạy chậm mà di chuyển ở làn bên trái thì sẽ bị phạt tội cản trở giao thông. Trên cao tốc lúc nào cũng sử dụng làn bên phải cho dù mình chạy đúng tốc độ quy định. Bên trái lúc nào cũng chỉ dùng để vượt. Sau khi vượt xong là phải về làn bên phải.
Ở các nước Anh, Australia thì ngược lại. Lý do duy nhất là vì họ quan niệm vị trí tay lái ở đâu thì ranh giới phân làn phải gần tài xế nhất để bảo đảm tầm nhìn và tránh điểm mù khi sang làn, bảo đảm an toàn cho bản thân và các phương tiện khác cùng tham gia di chuyển. Làn nào thì theo làn đó, không lạn lách. Nếu bị bắt thì sẽ bị phạt và trừ điểm.
Ở tỉnh bang Ontario, Canada có tất cả 15 điểm. Khi mất hết điểm thì sẽ bị giam bằng lái và thi lại. Làn quẹo phải, trái đều có quy định làn nào theo làn đó. Các loại biển báo là phương tiện để theo dõi biến đổi trên đoạn đường di chuyển.
Trên cao tốc biển cảnh báo phải đặt trước 10 hoặc 20 cây số cho tới đoạn thay đổi để bảo đảm an toàn giao thông cho các phương tiện tham gia. Để đảm bảo các phương tiện tham gia đúng luật, cảnh sát, radar và các phương tiện khác nhau được sử dụng. Khi gặp phương tiện ưu tiên như xe cảnh sát, cứu hộ, chữa cháy thì mọi phương tiện phải dạt sang hai bên khi nghe tiếng còi báo phía sau.
Khi xe chuyên chở học sinh dừng đón với đèn báo thì mọi phương tiện không được giao thông và dừng xe cách đó 20 m. Khi có người đi bộ chờ ở vạch dành riêng, các phương tiện phải dừng cho họ qua trước.
Quy tắc ứng xử: Lúc nào cũng lấy nhường nhịn làm chính và tránh để xảy ra tai nạn cho dầu mình đúng. Trong trường hợp xảy ra tai nạn, nếu hai bên cần sử dụng bảo hiểm thì phải gọi cảnh sát chứ không đôi co. Cảnh sát là người chịu trách nhiệm làm nhân chứng và tòa án là nơi dàn xếp mọi bất đồng ý kiến.
Tham gia giao thông là thao tác hằng ngày nhìn đơn giản nhưng thực chất không đơn giản. Bộ luật giao thông ở nước ngoài có thể nói là rất chi tiết. Mọi tình huống đều được ghi đầy đủ trong bộ luật nên khi buộc tội công việc của cảnh sát và toà án nhanh và hiệu quả hơn nhiều.
Lê Hòa
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.