Theo BS.CKI Nguyễn Minh Thanh Giang, Trung tâm Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, virus RSV nằm trong nhóm những tác nhân hàng đầu gây bệnh hô hấp ở trẻ khi giao mùa. Một số bệnh viện ghi nhận số ca nhiễm RSV nhập viện tăng gấp 2-3 lần so với tháng trước. Nhiều trẻ nhập viện trong tình trạng nặng, suy hô hấp, phải thở oxy hoặc thở máy, trong đó có trẻ sinh đủ tháng, khỏe mạnh.

Từ thực tế điều trị, bác sĩ Giang cho biết có nhiều nguyên nhân khiến trẻ trở nặng do RSV, trong đó một phần do cách hiểu sai trong việc chăm sóc trẻ. Trẻ mắc bệnh do RSV thường có triệu chứng tương tự cảm lạnh ở giai đoạn đầu, như nghẹt mũi, ho, đau họng, sổ mũi, sốt nhẹ... Nhiều người nghĩ là cảm vặt, tự điều trị cho trẻ bằng thuốc xịt mũi, hạ sốt, giảm ho, không đưa đi khám sớm. Các biện pháp tự điều trị có thể đã che lấp triệu chứng bệnh, khó theo dõi dấu hiệu trở nặng.

Một số gia đình mong muốn con khỏi bệnh nhanh hơn nên tự mua kháng sinh hoặc thuốc kháng virus về sử dụng, thậm chí dùng lại đơn thuốc cũ khi thấy triệu chứng tương tự. Sau vài ngày, trẻ trở nặng hơn, tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn kháng thuốc, rối loạn hệ vi sinh, tiêu chảy, nổi ban, phản vệ.

Ngoài ra, nhiều phụ huynh thiếu thông tin về diễn biến bệnh do RSV, cho rằng chỉ khi trẻ sốt cao mới cần nhập viện. Thực tế, từ ngày thứ 3 đến 7, virus RSV có thể gây suy hô hấp nhanh chóng chỉ trong vài giờ, ngay cả khi trẻ không sốt cao.

"Trẻ thở nhanh, thở rút lõm ngực, khò khè, ho dồn dập, môi tím tái, bỏ bú, ngủ li bì, mệt lả, da lạnh... cần đặc biệt quan tâm do đây là dấu hiệu bệnh trở nặng", bác sĩ Giang nói.

Do chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, trẻ mắc bệnh do RSV nặng sẽ phải điều trị dài ngày bằng phương pháp hỗ trợ hô hấp như thở oxy, thở máy và chống bội nhiễm. Vì vậy, bác sĩ Giang khuyến cáo gia đình cho trẻ khám sớm nếu có các dấu hiệu bệnh hô hấp như sốt, ho, khò khè. Việc chẩn đoán đúng bệnh từ sớm sẽ giúp điều trị đúng hướng, giảm nguy cơ trở nặng. Nếu trẻ bệnh nhẹ, có thể được chăm sóc tại nhà, giảm áp lực tài chính cho gia đình.

Bác sĩ Giang nhấn mạnh gia đình không tự sử dụng các biện pháp chưa được kiểm chứng hoặc dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ với tâm lý mong con nhanh khỏi. RSV là bệnh do virus gây ra nên kháng sinh không có tác dụng. Việc lạm dụng thuốc ho, thuốc kháng viêm... có thể gây tác dụng phụ nguy hiểm cho trẻ nhỏ.

Gia đình có thể phòng bệnh cho con từ sớm thông qua các biện pháp như: giữ nhà ở, môi trường sống sạch sẽ; tránh tiếp xúc người mắc bệnh; hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người; người lớn cần vệ sinh cơ thể trước khi chăm sóc trẻ, chủ động tiêm phòng một số bệnh hô hấp.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, nói thêm RSV là tác nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản, viêm phổi ở trẻ nhỏ. Virus dễ lây qua đường hô hấp, cao gấp 4 lần cúm khi một người có thể lây cho 4-5 người. Trẻ bị lây bệnh khi hít phải gọt bắn mũi họng từ người bệnh, hoặc chạm tay vào các bề mặt chứa virus sau đó đưa tay lên mắt, mũi miệng.

Bệnh do RSV thường bùng phát vào thời điểm giao mùa, chuyển lạnh. Để phòng bệnh, Việt Nam đã có vaccine RSV cho thai phụ từ 24-36 tuần và người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên và kháng thể đơn dòng phòng bệnh cho trẻ đến 24 tháng tuổi.

Với vaccine RSV của Pfizer, thai phụ chỉ tiêm một mũi, giúp truyền kháng thể từ người mẹ sang bào thai để bảo vệ em bé trong 6 tháng đầu đời. Nghiên cứu cho thấy vaccine giúp giảm hơn 80% nguy cơ viêm phổi, viêm tiểu phế quản do RSV. Với trẻ từ 1 ngày tuổi đến 24 tháng tuổi, kháng thể đơn dòng Nirsevimab của Sanofi giúp bảo vệ liên tục 5-6 tháng, giảm hơn 82% nguy cơ nhập viện. Trẻ 1 ngày tuổi đến 12 tháng tiêm một mũi, liều lượng căn cứ theo cân nặng. Trẻ từ trên 12-24 tháng nguy cơ cao mắc RSV tiêm hai mũi ở hai vị trí khác nhau trong một ngày.

Bên cạnh đó, hiện có nhiều tác nhân gây bệnh hô hấp khác đang cùng lưu hành như phế cầu khuẩn, cúm, sởi, thủy đậu... dễ gây trở nặng và biến chứng ở trẻ nhỏ. Phụ huynh cần lưu ý phòng bệnh đầy đủ cho trẻ.

Hoàng Minh